Merkez Bankası’nın faiz indirme hamlesinin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu politikayı destekleyen konuşmalarının ardından sıçrayan döviz kurlarının en çok etkilediği sektörlerden biri de yayıncılık sektörü oldu. Büyük ölçüde dışa bağımlı olan ve neredeyse tüm üretim girdileri döviz üzerinden olan sektörde üretim durma noktasına geldi.
Ticari faaliyetin yavaşlamasında kağıt maliyetlerindeki büyük artış ve matbaa, kağıt tedarikçileri gibi işletmelerin peşin çalışmaya başlaması etkili oldu.
TAMAMEN DIŞA BAĞIMLI
Türkiye’de 1936’dan 2005’e kadar aralıksız kâğıt üretiminin yapıldığı SEKA Kâğıt Fabrikası’nın özelleştirilmesinden sonra, yalnızca birinci hamur kitap kağıdı üretilebiliyor. Bu da pazarın ancak yüzde 3’üne denk geliyor. Türkiye, kâğıt ham maddesinin ara mamulü olan selülozda ise yüzde 100 dışa bağımlı halde. Kağıdın yanında, matba, mürekkep, nakliye gibi kalemler de dövizdeki artışlardan doğrudan etkileniyor.
Konuyu sozcu.com.tr’ye değerlendiren Kırmızı Kedi Yayınevi sahibi Haluk Hepkon, yayıncılık sektöründeki tüm girdilerin dışa bağımlı olduğunu ve fiyat artışlarının kurdaki yükseliş nedeniyle inanılmaz bir boyuta ulaştığını aktardı. Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk ise sektörün peşin çalışmaya başladığını ve bazı işletmelerin ödemeleri dövizle istediğini belirterek, “Bu üretim koşulları içerisinde kitap üretmek çok zor” diye konuştu.
Konu ile ilgili sozcu.com.tr’ye bilgi veren Kocatürk, “Bizim sektörümüz vadeli çalışan bir sektör. Matbaadan dağıtıma kadar herkes vade ile çalışıyor. Şuan herkes peşin ödeme istiyor. Hatta onlar da ödemelerin bir kısmını dövizle istiyor. Sektör bu belirsizliğin ne kadar süreceğini bilmediği için var olan üretim programlarını durdurmak zorunda kaldı” dedi.
YÜZDE 150 MALİYET ARTIŞI VAR
Sektördeki maliyet artışları hakkında bilgi veren Kocatürk, “Sene başından bu yana kitap kağıdında yüzde 35, kuşe kağıda yüzde 80, birinci hamurda yüzde 60 artış var. Bunların üzerine kur artışını eklersek maliyetlerde neredeyse yüzde 150’lere varan artış var. Yurtdışı telifleri de çok farklı bir noktaya gitti. Bu üretim koşulları içerisinde kitap üretmek çok zor” dedi.
Fiyat güncellemelerinin de durduğunu aktaran Kocatürk, şöyle konuştu:
“İnsanlar yüzde kaç zam yapacağını bilemiyor. Fiyat gözden geçirmeleri de tamamen durdu. Okurla bağımız güçlü olmasa ürün satmayı durdurma noktasına gideceğiz. Kitapların ne kadar zamlanacağı meselesi henüz belli değil. Çünkü bu kurun nerede duracağı da belirsiz. Bir istikrar olana kadar tüm bunlar da duracak.”
‘İNANILMAZ RAKAMLAR’
Kırmızı Kedi yayınlarının sahibi Haluk Hepkon da, kapak kağıdı fiyatlarının sene başından bu yana iki kat arttığını aktardı. Hepkon, Türkiye’ye gelen kağıt miktarında pandemi nedeniyle bir azalma olduğunu ve kağıt üreticilerinin ambalaj kağıdı üretimine yoğunlaştığını belirtti. Bu nedenle fiyatın arttığını belirten Hepkon, bu fiyat artışının üstüne dövizdeki artış da eklenince yayıncılar için inanılmaz rakamlar ortaya çıktığını sözlerine ekledi.
Haluk Hepkon
Hepkon, “Bunun okura yansımaması mümkün değil. Bir süre sonra fiyatlar iki-üç katına çıkacak. Sonra okur kitap alamadığı için yayıncı ve kitapçılar da kitap satamayacak. Herkes açısından bir felaket bekleniyor” dedi.
TÜM GİRDİLER DÖVİZ ÜZERİNDEN
Dünkü kur krizinden sonra sonra bazı firmaların bazı satışları durdurduğunu aktaran Hepkon, “Herkes bu krizin bir şekilde aşılmasını umuyordu ama olmadı. Yayıncılıkta insan emeği dışındaki bütün giderler döviz üzerinden. Matbaa, matbaa mürekkebi, taşımada kullanılan benzin… Hepsi katlanıyor” diye konuştu.
Türkiye’de kağıt üretimi olmamasının büyük bir utanç olduğunu belirten Hepkon, “SEKA özelleştirildiğinden bu yana kağıtta dışa bağımlıyız. Öncelikle yapılması gereken Türkiye’de bir kağıt fabrikasının kurulması. Türkiye’deki kültür piyasasını, basını destekleyecek kağıdı Türkiye’nin kendi üretip dışa bağımlılıktan kurtulması gerek. Kültür piyasası dışa bağımlı olursa sonu felaket olur” dedi.
BASIMA ARA VERDİLER
Sektörde faaliyet yürüten bazı yayınevleri ise bir süreliğine kitap basmaya ara verdiğini açıkladı. Ağırlıklı olarak sosyal bilimlerle ilgili kitaplar basan Heretik Yayıncılık, sosyal medya hesabından basım faaliyetine ara verdiğini duyurdu.
Yayınevinden yapılan açıklamada, “Kur artışı, kâğıt maliyetlerindeki olağanüstü artış, üretim sürecindeki bütün aşamaların peşin olarak işlemeye başlaması, kapak kâğıdının olmaması nedenleriyle ‘Okuryazarlığın Kullanımları’ kitabımızı ve baskısı biten kitaplarımızı yayımlayamayacağız. Okurlarımızdan özür dileriz” ifadeleri kullanıldı.
Agora Kitaplığı’nın editörü Osman Akınhay ise sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Basımı elzem kitaplar dışında üretimi durdurmaktan başka çare yok halihazırda. Sanırım birçok yayınevinde durum aynıdır” dedi.