Özlem Kara
İZMİR- Buca Şirinyer Pazarı’na girdiğimizde, gözümüze çarpan birinci şey tezgahlardaki etiketler oluyor. Pazarcılar umutsuz ve yorgun bir formda satacağı 1 kilo domatesi düşünürken, alışverişe gelen Bucalılar ise o 1 kilo domatesi nasıl alacağını düşünüyor. Domatesten örnek vermek gerekirse, her tezgahta domatesin fiyatı değişiyor. Kiminde üç kilosu 20 TL’ye kiminde bir kilosu 15 TL’ye satılıyor.
Yeşilliğin tanesi 2 TL’ye satılırken, meyvelerin kilosu 15 TL’den başlıyor, kurutmalık sebzeler ise (Patlıcan, biber…) en az 10 TL’den tezgahta yerini alıyor.
PAZAR ARABASI DOLMUYOR
Vatandaşa durumu sorduğumuzda aldığımız karşılık “mutfakta yangın var” oluyor. Birçok insan artık pazar arabası kullanmıyor, zira onu dolduracak alışverişi yapamıyor. Konuştuğumuz herkesin söylediği tek şey “Yeter artık” oluyor. Bucalıların birçoğu “Durum ortada, görmüyor musunuz? Neyi konuşalım, bu saatten sonra biz konuşsak ne değişecek” diyor.
‘KİLODAN 250 GRAMA DÜŞTÜK’
İsmini vermek istemeyen bir vatandaş “Bu yıl bütün etiketler değişti. Kiloyla alıyorduk, 250 grama düştük. Şu an pazara geldim mesela fiyatların kıymetli olmasından kaynaklı yalnızca etiketlere bakıp meskenime geri dönüyorum” diyor.
Zamların cep yaktığını belirten bir öbür Bucalı ise eskisi üzere torba dolduramadığından yakınarak “Şu an kâfi ki benim cebim dolsun, yoksul ne olursa olsun derdindeler. Senin cebin dolsun diye, bu millet aç kalmak zorunda değil. Evvelce domatesi 3-4 kilo alıyorduk. Şu an 1 kilo alırken 2 kez düşünüyoruz.”
‘HER ŞEYİ YEMEMİZ GEREKMİYOR’
Yurtdışından gelen bir öbür vatandaş ise pazar alışverişindeki birden fazla şeyin eksildiğini belirtirken, bu durumun ‘Türkiye özelinde olmadığını’ söylüyor. Dünya piyasasında da tıpkı sıkıntıların olduğunu ileri süren vatandaş “Yurtdışı Türkiye’den daha beter. Her eserden almamız, her şeyi yememiz gerekmiyor. Tatmak için alacaksın yahut geçip karşıdan bakacaksın” sözlerini kullanıyor.
‘250 GRAMI DAHA ÇOK TARTAR OLDUK’
Zamlardan pazarcılar da yakınıyor. 20 yıldır pazarcılık yapan Necdet Karaca, eserlerini satmakta sorun yaşadıklarını belirtiyor: “Önceki yıllarda nadiren yarım kiloluk eser tartardık. Son artırımlardan sonra 250 gramı daha çok tartıyoruz.
Sanki artırımları biz yapıyoruz üzere beşerler bize fiyatlar hakkında reaksiyon gösteriyor. Onlar da haklı, alım güçleri düştü. ‘Neden bu kadar yükselttiniz, neden’ diye soruyorlar.”
‘SATIŞLAR YARI YARIYA DÜŞTÜ’
Geçen yılki fiyatların bu yıldan daha uygun olduğu vurgusunu yapan Karaca, “Bu sene maaşlı kesim çok zorlanıyor, alım güçleri çok düştü. Bizim aldığımız eserler de azaldı. Geçen sene 500 kilo eser alabilirken bu sene 250 kilo alabiliyorum. Yarı yarıya düştü. Geçen sene 500 kiloyu satarken bu sene 250 kiloyu güç satıyorum. Ziyanımı karışılmak için daha fazla çalışmaya başladım. Geçen sene 16 saat çalışıyorken bu sene 20 saat çalışıyorum ki, satışım ziyanımı karşılasın” diyor.
‘ZAM VAR, KÂR SABİT’
İsmini vermek istemeyen bir öteki pazarcı ise gelirin, masrafını karşılamadığından yakınıyor: “Birçok alanda, birçok esere artırım yapıldı. Bizim kâr oranlarımız sabit kalıyor. Minimum fiyata yapılan artırımlar vs bizim BAĞ-KUR ve sigorta ödemlerimizin de artmasına neden oluyor. Bu masraflarımızı denklenebilmek için natürel biz de kâr oranlarımızı yüksek tutmaya çalışıyoruz. Bu da halka olumsuz yansıyor. (bir vatandaş çilek fiyatını soruyor) Şu an çilek 15 TL. Bu eserin bana maliyeti 17 TL. Ben 15 TL diyorum yeniden halk almadan gidiyor. Burada halk, biz, çiftçi, üretici haklı. Haksız kim biz bilemiyoruz. Bu artırım furyasının bir an evvel bitmesi olağan hayat standartlarına dönülmesi gerekiyor.”