Çiftçiye 2021’nin tarım destekleri daha ödenmemişken, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin 2022 desteklerindeki artışı müjde şeklinde açıklaması tepki çekti.
Pakdemirli, bu yıl hasat edilen buğday, arpa, çavdar ve yulaf için gübre desteklerinin yüzde 25, 2022 üretim yılı için ise hububat dahil tüm ürünlerde gübre desteğinin yüzde 100 artacağını söyledi.
Ancak çiftçi, daha bu yıl hasat edip, sattığı ürünlere bile ne kadar destek ödeneceğini bilmiyor. Çünkü 2021’e ilişkin tarımsal destekler henüz açıklamadı.
Sozcu.com.tr’ye konuşan TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Murat Kapıkıran, tarımsal destek ödemeleri hem geç açıklanıp hem de ödemesi bir yıl geriden geldiği için her yıl aynı mağduriyetin yaşandığını; bu yüzden yetkililerin desteklerin artacağına ilişkin söylemlerinin pratikte işe yaramadığına vurgu yaptı.
Türkiye Ziraatçılar Derneği Başkanı Hüseyin Demirtaş ise, 2022’de yapılacak bazı destek artışlarının açıklanması karşısında henüz bu yılın desteklerinin ödenmediğini hatırlatarak “Kim öle, kim kala” değerlendirmesinde bulundu.
Demirtaş ayrıca, gübre fiyatları son bir yılda yüzde 200’den fazla zamlanmasına rağmen gübreye verilecek 2021 desteğinin yalnızca yüzde 25 artacak olmasını oldukça yetersiz bulduklarını aktardı.
‘ÇİFTÇİ ARTIK DİKKATE ALMIYOR’
Tarımsal desteklerin ne kadar olacağı, hangi ürüne ne kadarlık destek ödemesi yapılacağı, içinde bulunulan yılın ortasında ya da sonlarına doğru açıklanıp, bir sonraki yıl ödeniyor. 2020’ye ilişkin destekler 5 Kasım 2020’deki Resmi Gazete’de yayınlanmıştı.
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, iki gün önce yaptığı bir açıklamada, “2022 üretim yılı için hububat dahil tüm ürünlerde gübre desteklerini yüzde 100 artırarak ödeyeceğiz. Buğday, arpa, çavdar, tritikale ve yulaf için 16 lira olan gübre desteğini 2021 yılı üretimi için dekara 20 lira, 2022 üretim yılı için de dekara 32 lira olarak ödüyor olacağız” demişti.
Ancak Pakdemirli’nin bugünden yarına açıklanacakmış gibi sunduğu tarımsal destek ödemeleri, çiftçiyi ve sektör temsilcilerini aynı şekilde heyecanlandırmıyor.
ZMO İstanbul Şube Başkanı Kapıkıran, “Söz konusu ödemelerin hem miktarının hem veriliş zamanının, raftaki ürünün fiyatının oluşmasında önemli bir katkısı vardır. Yani piyasalarda ürün fiyatlarını oluşturmanın ilk adımlarından biri bu ödemelerdir. Ancak çiftçi artık ya senenin ortasında ya da sonunda açıklanan destek miktarlarını dikkate almıyor” dedi.
“Çünkü bu desteklerin temel amacı, üreticinin hangi üründe ne kadar destek alacağını, daha o ürünü ekmeden önce bilmesini sağlamasıdır” diyen Kapıkıran,
“Bunun bilinememesi üretim planlaması yapılamamasına neden oluyor. Arz düşük kalabiliyor. Bu olumsuz sürece, ürün hasat edildikten sonra piyasa spekülasyonları da ekleniyor. 30 lira olması gereken ürün 50 liraya kadar çıkıyor. İthalat da artık pahalı. Kur arttıkça girdiler de yükseliyor. İç piyasada artan fiyatlar tüketiciyi de vurmuş oluyor. Yani süreç en başından itibaren üreticinin ve tüketicinin lehine işlemiyor” diye konuştu.
‘DESTEKLEME FİKRİNDEN VAZGEÇİLDİ’
Gelişmiş ülkelerde tarımsal destek ödemelerinin en az 3 yıl önceden belirlendiği bilgisini veren Kapıkıran, çiftçinin, çiftçi örgütlerinin ve tarımsal faaliyeti koordine eden kurumsal yapıların da önceden belli olan bu ödemelere göre verimlilik hesabı vs. yaparak üretim planlaması yaptıklarını aktardı.
Buna göre hangi ürünün ne kadar ekileceğini, ne kadarlık bir arazide ekileceğinin belirlendiğini söyleyen Kapıkıran, “Türkiye’de maalesef destekleme fikrinden vazgeçildi” değerlendirmesinde bulundu.
BU YIL İÇİN 43 MİLYAR TL ÖDENMESİ GEREKİYORDU
2006’da AKP’nin kendi çıkardığı Tarım Kanunu’nun 21. maddesine göre, çiftçiye ödenecek tarımsal desteklerin miktarı GSMH’nin yüzde 1’inden az olamaz. Ancak ödenen destekler yüzde 1’e bile yaklaşamıyor.
Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Başkanı Hüseyin Demirtaş, “2020’de çiftçiye ödenmesi gereken destek tutarı 40,5 milyar TL idi ancak 22 milyar TL olarak açıklandı. 2021 için de çiftçiye 43 milyar liralık ödeme yapılması gerekirken ödenmesi öngörülen tutar 23 milyar TL olmuştur” dedi.
’50 KİLODA 4 KİLO DESTEK REVA GÖRÜLDÜ’
Demirtaş, gübreye verilecek desteklerin tutarında ise binde birlik düşüş olduğunu vurguladı.
Gübreye gelen zamların artık takip edilemeyecek denli hızlı olduğuna vurgu yapan Demirtaş, “Bir ay önce gübredeki yıllık artışlar yüzde 157 idi, bu ay itibarıyla yıllık artış yüzde 200’ü geçti” diye konuştu.
Demirtaş, Pakdemirli’nin açıkladığı gübre desteklerinin 2021 ve 2022’de sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 100 artırılacak olmasına ilişkin ise şu değerlendirmeyi yaptı:
“Yüzde 100’lük artış denilen fiyat, ortalama 4 kiloluk gübre miktarıdır. Oysa çiftçi, toprak yapısına göre ortalama 25 kilo alt gübre, bir o kadar da üst gübre kullanıyor. Yani çiftçiye reva görülen, 50 kilo gübrede 4 kilo gübre desteğidir. Mevcut girdi maliyetleri ve mevcut enflasyonla tarım artık sürdürülebilir değildir.”