2021 yılı Kasım ayı, Türkiye ekonomisi ve Türk lirası için tarihi bir ay olarak kayıtlara geçti.
Artan enflasyona rağmen eylülde Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine başlamasıyla düşüşe geçen TL için kasım, yere çakıldığı bir ay oldu.
1 Kasım’a 9,50 seviyelerinden başlayan dolar/TL, 30 gecesi 13,95’lik zirveyi görerek tarihi bir yükseliş gösterdi.
Bloomberg verilerine göre, 2021 yılı Kasım ayı, yüzde 40,3 ile dolar/TL kurunda 2001 krizi sonrasında en fazla artış kaydedilen ay oldu.
Türkiye’de ekonomik ve siyasi hayatı sarsan 2001 krizinde Şubat ayında kur artış oranı yüzde 43,2 olmuştu.
AĞUSTOS 2018 AŞILDI
Bir başka kur krizinin yaşandığı 2018 yılı Ağustos ayında dolar/TL’de artış oranı yüzde 33,1 olmuştu. Böylece Kasım 2021’de kur artışında üç yıl önceki kriz seviyesi de aşılmış oldu.
1981 yılından bu yana, Kasım 2021’dekini aşan kur artışları, Şubat 2001 dışında sadece yüzde 100’lük artışla Nisan 1982 ve yüzde 50’lik artışla Ekim 1983’te olmuştu.
Böylece son 40 yılda dolar/TL’nin en fazla arttığı aylar içinde Kasım 2021 dördüncü sırayı almış oldu.
Kur artışıyla birlikte, ekimde yüzde 19,9 olan resmi enflasyonun, gelecek aylarda daha da yükselmesi ve yüzde 30’a ulaşması bekleniyor.
HAZİNE VE ÖZELİN BORCU KATLANDI
Merkez Bankası’nın faiz indirimleriyle dolar kuru kasımda yüzde 40,3 oranında artarken, 144,1 milyar dolar döviz borcu olan Hazine’ye kur artışının ek faturası yaklaşık 550 milyar TL oldu.
2021 yılı Ağustos ayında 2 trilyon 95 milyar TL olan Hazine’nin borç stoku, ekimde 2 trilyon 269 milyar TL’ye yükselmişti. Borç stokun artış, kasımda hızlandı.
Hazine’nin borç stokunun ekim itibarıyla tam yüzde 60’ı döviz ve altın cinsi olduğu için, kur artışının Hazine’ye maliyeti çok yüksek oluyor.
REEL SEKTÖRÜN DÖVİZ AÇIĞI 123,6 MİLYAR DOLAR
Cumhurbaşkanı Erdoğan, TCMB’nin faiz indirimiyle birlikte ticari kredilerin ve yatırımların artacağı görüşünde. Ancak, şirketlerin büyük bir döviz pozisyonu açığı ve döviz kurlarındaki artış borç yükünü katlıyor.
TCMB verilerine göre, finansal kesim dışındaki şirketlerin ağustos ayı itibarıyla 123,6 milyar dolarlık döviz açığı var.
Döviz kurunda kasımdaki yüzde 40,3’lük 8,27’den 11,31’e gelmesi, reel sektör için yaklaşık 470 milyar TL’lik ek maliyet yarattı.