Merkez Bankası’nın yüksek enflasyona rağmen sert faiz indirimlerine gitmesiyle beraber döviz kurlarının yanı sıra kredi hacminde de artış hızlandı.
Resmi tüketici enflasyonu yüzde 21,31’e, üretici enflasyonu yüzde 54,62’ye yükselirken politika faizinin yüzde 15’e gerilemesi, krediye talebi artırdı.
26 Kasım haftasında TL cinsi ticari kredilerde ortalama faiz yüzde 18,88 olurken, TL cinsi ticari kredi hacmi bir haftada 29,9 milyar TL arttı.
12 Kasım-26 Kasım arasındaki dönemde ticari kredi artışı toplamda 46,7 milyar TL oldu.
Faiz indirimleri öncesinde ağustos ayında ticari kredilerde haftalık artış ortalaması 6,6 milyar TL’de kalmıştı. Kasımdaki haftalık artış ortalama 17,3 milyar TL oldu.
Toplam TL kredi hacminde 26 Kasım haftasındaki artış 42,5 milyar TL’ye yükselirken, son iki haftadaki artış ise 58,6 milyar TL oldu.
KREDİ ARTIŞI MEVDUATA YANSIMADI
Son iki haftada 58,6 milyar TL’lik TL kredi hacmi artışı olurken, TL mevduat hacmi ise sadece 10 milyar TL arttı. Bu durum, çekilen kredilerin nereye gittiği sorularına neden oldu.
Söz konusu iki haftada parite etkisinden arındırıldığında yurt içi yerleşiklerin yabancı para mevduatları toplamda 1,3 milyar dolar azaldı.
Bu iki haftada gerçek kişilerin bankalardaki yabancı para mevduatı, parite etkisinden arındırıldığında sadece 200 milyon dolar arttı, şirketlerinki ise 1,5 milyar dolar azaldı.
Yani veriler, TL kredilerin, şu an için bankalara döviz ve altın mevduat olarak da dönmediğini gösteriyor.
Resmi enflasyon yüzde 21 iken TL mevduat faizlerinin yüzde 15 civarı seviyelere çekilmesiyle, bu kalemde reel kayıplar artmış oldu ve bu da birikim sahiplerini TL mevduattan caydırıcı bir etki yapıyor.
KREDİLER NEREYE GİDİYOR?
Görüşlerine başvurduğumuz uzmanlar, TL krediler hızla artarken mevduata bunun yansımamasının, yastık altına kaçış dahil çeşitli ihtimallere işaret edebileceğini ancak daha uzun vadeli gözlem gerektiğini belirtti.
Uzmanlar, kredi artışının mevduata yansımamasının bir nedeninin, çekilen TL kredilerin döviz cinsi kredileri kapatmak için kullanılması olabileceğine işaret ediyor. Nitekim, son iki haftada döviz cinsi kredilerde 2 milyar dolarlık bir azalış oldu.
TL kredilerin dövize çevrilerek ithalat ve dış borç ödemelerinde kullanılmış olması da mümkün.
Bir diğer ihtimal, vergi ve çeşitli kamu borçları için yapılan yapılandırma ödemelerinin Hazine mevduatını artırması, bunun da bankalardaki mevduatı azaltması. Nitekim, Hazine mevduatında önemli bir artış kaydedildi.
Dolar kurundaki yüksek oynaklık ticari hayatta vadeli satış yerine peşin ve döviz cinsi ödeme yapılmasını yaygınlaştırırken, bu durumun TL kredi talebini de artırmış olabileceğine işaret ediliyor.
Bir diğer olasılık, TL krediler ve TL mevduatın, daha yüksek getiri beklentisiyle Borsa İstanbul’a yönelmesi. Nitekim, döviz kurlarındaki sert yükselişe rağmen Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksinde son dönemde kayda değer artış kaydedildi.
Akla gelen bir diğer olasılık ise TL kredilerin döviz ve altına çevrilerek yastık altına gitmesi. Uzmanlar, bu olasılığın gerçek olup olmadığını anlamak için daha uzun dönemli gözlem gerekliliğine işaret ediyor.