1978 yılında Kahramanmaraş’ta Alevi vatandaşlara yönelik günlerce süren taarruzlarda 100’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine, yüzlerce kişinin de yaralanmasına sebep olan ‘Maraş katliamının’ üzerinden 44 yıl geçti.
MARAŞ KATLİAMI: 19 – 26 ARALIK 1978’DE NELER YAŞANDI?
Maraş Katliamı, 19 Aralık ile 26 Aralık 1978’de Kahramanmaraş’ta Alevilere yönelik yaşandı.
Resmi sayılara nazaran yedi gün süren olaylar sırasında 120 insan öldürüldü.
Alevilere ilişkin 200’ün üzerinde mesken yakıldı, 100’e yakın işyeri tahrip edildi.
Yirmi üç yıl süren davalar sonunda 22 kişi idam, 7 kişi müebbet mahpus, 321 kişi de 1–24 yıl ortasında ceza aldı. Katliamda kıymetli rol oynayan 68 bireye ise ulaşılamadı.
MARAŞ’TA 7 GÜN BOYUNCA YAŞANANLAR
19 Aralık’ta kentteki Çiçek Sineması’na, o periyodun seçkin milliyetçi sinemalarından biri olan, Cüneyt Arkın’ın başrol oynadığı Güneş Ne Vakit Doğacak isimli sinemanın gösteriminde, saat 21:00’de patlayıcı unsur atılması, olayların başlangıcı oldu.
Kalabalık sağcı bir küme ile Türkoğlu ilçesinden gelen bir küme ülkücü Kanımız Aksa da Zafer İslam’ın ve Müslüman Türkiye sloganlarıyla seyirci kitlesini coşturarak Cumhuriyet Halk Partisi vilayet merkezine, PTT ve Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) binalarına saldırdı. Bombanın patlamasından çabucak sonra, Ülkücü Gençlik Derneği Kahramanmaraş şube lideri Mehmet Leblebici ve ikinci lider Mustafa Kanlıdere’nin talimatları ile bombayı attığı sav edilen Ökkeş Kenger, Ankara’ya Ülkücü Gençlik Derneğine telefon ederek yardım talebinde bulundu.
Ertesi gün Alevilerin yoğunlukla oturduğu Yörükselim Mahallesi’nde bir kıraathane bombalandı. Bombalama sonucu kahvehanede bulunan mahalle sakinleri yerlere yattı. Bomba baht yapıtı kahvehane penceresinin altındaki betona isabet ederek kahvehaneye girmedi. Olay sonucunda Gıjgın Dede isimli bir mahalleli vefat etti. 21 Aralık öğlen saatleri Hacı Çolak ve Mustafa Yüzbaşıoğlu isimli iki sol görüşlü Alevi öğretmen silahlı taarruz sonucu hayatlarını yitirdi. O zamanki Kahramanmaraş valisi Tahsin Soylu kentte askeri güç gönderilmesini istemiş, lakin talebi uygun görülmemiştir. 22 Aralık’ta öğretmenlerin cenazelerinin getirildiği mescitte bulunan sağcı bir küme, ölenlerin cenaze namazının kılınmasına karşı çıkarak engelledi ve kalabalığın dağılması ile cenazeler ortada kaldı. Güvenlik güçlerinin müdahalesi ile karşılaşmayan sağcı küme, kent çarşısına yürüyerek orada toplanmış olan Aleviler ve Sünnilerle çatışmaya girdi. Çatışmalarda üç insan öldürüldü.
24 Aralık’ta hücumların polis kuvvetlerine yönelmesi üzerine, polis ile halk ortasında çatışmayı önlemek emeli ile kentteki bütün polisler vazife dışı bırakıldı. Sünni kesim bundan istifade ederek Aleviler üzerindeki baskılarını arttırdı. Beşerler galeyana gelmiş, durum denetimden çıkmış ve vilayet genelinde kaos ortamı yaşandı. Günlerce süren karşılıklı taarruzları önlemek hedefi ile Kayseri ve Gaziantep’ten askeri birlikler gönderildi.
Maraş olayları patlak verdiğinde CHP iktidar, Bülent Ecevit ise başbakandı. Olaydan sonra CHP’nin içişleri bakanı İrfan Özaydınlı yaptığı açıklamada olayların sebebinin sol örgütler olduğunu söyleyerek partisinden büyük reaksiyon aldı. Sonrasında da içişleri bakanlığından istifa etmek zorunda bırakılmış, yerine Hasan Fehmi Güneş getirildi. Bülent Ecevit, olayların kendisini uzun müddettir direndiği sıkıyönetim talebine zorlamak için kontrgerillalar tarafından çıkarıldığını bildirdi.
Olaylar nedeniyle Diyarbakır, İzmir, Suriye-İran-Irak üzere hudut uzunluklarını çevreleyen vilayetler de dahil olmak üzere birçok vilayette sıkıyönetim ilanı gündeme gelmiş ve 26 Aralık 1978 saat 7.00’den itibaren İstanbul, Ankara, Kahramanmaraş, Adana, Elâzığ, Bingöl, Erzurum, Erzincan, Gaziantep, Kars, Malatya, Sivas ve Şanlıurfa olmak üzere, toplam 13 vilayette sıkıyönetim ilan edildi. Daha sonra bu vilayetlerin sayısı arttırıldı.
Saldırılar sonucunda resmi bilgilere nazaran 150 kişi öldürüldü, 176 kişi yaralandı, Alevilere ilişkin 200’ün üzerinde konut yakıldı. 100’e yakın işyeri tahrip edildi.Resmi olmayan beyanlara nazaran ise meyyit sayısı 500’e yakındır. Pir Adil Mezarlığı’nda topluca defnedilen kurbanların defin yerinin tam olarak neresi olduğu ve defin tarihinde dini merasim yapılıp yapılmadığı bilinmiyor.