GAGAVUZYA (İGFA) – Moldova ve Gagavuzya’ya giden KGK Genel Başkanı Mehmet Ali Dim ve Genel Lider Vekili İsmail Bayazıt tarafından medya işbirliği ve çalıştayı için birinci adım atıldı.
KGK heyeti, Moldova’ya bağlı özerk cumhuriyet Gagavuzya’nın başkenti Komrat’ta Devlet Başkanı Evghenia Gutul’la da görüştüler. Dim, birebir vakitte Gagavuzya’nın tek televizyonu olan GRT TV’nin Gün Gündem canlı yayınına konuk oldu.
Global Gazeteciler Konseyi (KGK) Genel Başkanı Mehmet Ali Dim, KGK Genel Lider Vekili İsmail Bayazıt ile birlikte Moldova’nın başşehri Kişinev’de kültür ve sanat temalı Moldexpo’ya katılarak Gagavuzya standını ziyaret ettiler. Standta Lider Gutul ile de bir ortaya gelen KGK heyetine lider Gutul tarafından yöresel kıyafetler armağan edildi ve klâsik Türk lezzetleri ikram edildi. Standı ziyaret eden Türkiye’nin Kişinev Büyükelçisi Mustafa Uygar Sertel ile de görüşem Dim ve Bayazıt’ın Moldova ve Gagavuzya izlenimleri şöyle:
‘ORADA BİR TÜRK CUMHURİYETİ VAR’
Geçen hafta 3 gün boyunca Moldova ve Moldova’ya bağlı özerk cumhuriyet olan Gagavuzya Cumhuriyeti’ndeydik. Siyaseten ve kültürel olarak, ayrıyeten Türkiye ile bağlantılarını inceleme fırsatımız oldu. Çok pahalı dostluklar edindik. Gagavuzya’nın genç ve faal bayan Cumhurbaşkanı Evghenia Gutul ile görüşme fırsatımız oldu. Bunun yanı sıra Meclis Başkanı Dimitri Constantinov ile de tanıştık. Yeniden çok bedelli öteki Gagavuz yetkililerle de bir ortaya geldik. Şunu gördük ki orada bir Türk Cumhuriyeti var. Gelenekleri, görenekleri, yemekleri, kültürleri ve lisanlarıyla bize çok yakınlar. Tercümansız Türkçe anlaşabildik.
Moldexpo kültür ve turizm fuarına katıldık. Moldova’nın yakın coğrafyasına yakın ülkeler fuardaydı. En dikkat cazibeli stant Gagavuzya’ya aitti. “Türkiye neden yok?” diye düşündük zira Bulgaristan ve Romanya hatta Kırgızistan üzere birçok ülke vardı. Fuarın ardından Gagavuzya’nın başşehri Komrat’a geçtik. Orada akşama kadar kaldık. O kısa müddet içerisinde, Komrat’ta adeta kendimizi gördük. Türk geleneklerini gördük. Lisanımız birebirdi, bütün geleneklerimiz birebirdi. Mesela Atatürk’ün anıtı vardı. Onun ismine yapılmış birçok eser vardı. Merhum Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel’in de bir anıtı vardı. Komrat’ın manası siyah at demekmiş. Zati sembolleri üzerinde de siyah at vardı.
‘TOPLUM İKİYE BÖLÜNMÜŞ’
Moldova’dan bahsetmemiz gerekirse 3.5 milyon nüfusu ile küçük bir ülke. Karadeniz’e yakın kısmında de Gagavuzya Özerk Cumhuriyeti bulunuyor. Özerk cumhuriyete giriş çıkışta bir kahır yaşamıyorsunuz. Hudut yok. Ancak son vakitlerde Ukrayna-Rusya Savaşı’nın akabinde toplum ikiye bölünmüş durumda. Bir kısmı Ukrayna’yı tutuyor bir kısmı Rusya’yı tutuyor. Esasen Moldova’da da iki lisan konuşuluyor; yarısı Ruşça konuşurken öteki yarısı Romence konuşuyor. Bunlar ortasında da önemli bir çatışma var. Romence konuşanlar Avrupa ve Amerika’ya yakınken Rusça konuşanlar Rusya’ya daha yakın. Gagavuzya da dış ilgilerinde Rusça tercih ediyor ama halk Türkçe’ye yakın bir lisan olan kendi lisanlarını konuşuyor.
TİKA ÇOK AKTİF
Türkiye’nin bu bölgeye inanılmaz bir biçimde yatırımları var. Bilhassa Komrat’ta gördüklerimiz son derece gurur vericiydi. TİKA tarafından inşa edilen Recep Tayyip Erdoğan Eğitim Külliyesi harika bir tesis. Büsbütün teknik eleman yetiştirecek olan bir eğitim kurumu. Tekrar Komrat’ta 5 bin kişilik bir stadyum ve 200 kişilik kapalı spor salonu tekrar Türkiye tarafından yani TİKA tarafından yapılmış.
MEDYA BULUŞMALARI 2025’TE
Gagavuzya KGK Temsilcisi Gazeteci Dimitri Kalak ile bir ortaya geldik. İki ülke gazetecilerinin karşılıklı ziyaretlerini 2025 yılında gerçekleştirme konusunda prensip olarak anlaştık. Gerçekten, Başkan Gutul’un şu sözleri kıymetli:
“Ben buradan bizim ağabeylerimize çok teşekkür ediyorum. Türkler birçok vakitte bizim yanımızdaydı. Gagavuzları hiçbir vakit unutmuyorlar ve yalnız bırakmıyorlar. Biz Oğuz Türkleri’nin bir kesimiyiz. Gagavuzya olarak çok teşekkür ederiz. Biz çok memnunuz. Biz bir aileyiz. İnşallah her şey daha âlâ olacak ve daha ileri gideceğiz. Biz bütün Türk gazetecileri ve Türk iş insanlarını Gagavuzya’ya bekliyoruz.”
DİM, CANLI YAYINA KATILDI
Mehmet Ali Dim temaslarının akabinde Gagavuzya’nın tek televizyonu olan GRT TV Gün Gündem Programı’na konuk oldu ve Gazeteci Polina Barbova’nın sorularını yanıtladı:
– Birinci kez mı Gagavuzya’ya geliyorsunuz? Burayı nasıl buldunuz?
Birinci kez Moldova ve Gagavuzya’ya geldim. Benden daha evvel Global Gazeteciler Kurulu Lider Vekili Sayın İsmail Bayazıt burada bulundu. Devlet lideri Bayan Gutul’un da yakın dostudur kendisi. Bayan Gutul bizi çok hoş karşıladı. Gördüm ki tüm kültürümüz tıpkı. Her şeyiyle Türk kokan bir kentteyiz.
– Türkiye halkı Gagavuzlar ile ilgili ne düşünüyor?
Gagavuz halkı Türkiye’de biliniyor lakin tüm halkın bildiği bir kavram değil. Bizim medyamızda burası ile ilgili çok önemli haberler yapılmıyor. Biz İsmail Bayazıt Bey ile de konuştuk. Mesela Türkiye’den buraya bir gazeteci kümesi getirebiliriz. Sizden de Türkiye’ye götürebiliriz. Ancak Türkiye Türkçe’sini baz alırsak Azerbaycan ve Gagavuzya en yeterli Türkçe konuşan milletler. Herkesle çok rahat konuşup anlaştık.
– Burada ne üzere projeleriniz var?
Biz buraya büsbütün fuar vesilesiyle geldik. Hem Gagavuzya standını ziyaret edelim hem de Türkiye neler yapıyor onu da bir görelim istedik. Türkiye dünyada birçok topluma yardım eden bir ülke hatta sıralamada dünyada üçüncü sırada. Gördük ki Türkiye’ye yakışan çok büyük hizmetler var. Mesela Recep Tayyip Erdoğan Eğitim tesisi ve spor tesisleri çok büyük ve hoş bir külliye olmuş. Bunlar çok bedelli yatırımlar. Sizden öğrendiğim kadarıyla da buradaki bütün aygıtlar da TRT tarafından hibe edilmiş. Bu da Türkiye’nin izini gösteriyor.
– Buradaki gazeteciler sıkıntı durumda, onlara ne önerirsiniz?Gaga
Dünya’da son 10 yılda gazetecilik mesleğinde baskının her açıdan arttığı bir süreci yaşıyoruz. Tüm dünyada bu bu türlü. Özgürüz diyen ülkelerde bile medyanın önemli manada baskı altında olduğunu görüyoruz. Toplumsal medya dediğimiz uygulamalar aslında klâsik medyayı önemli manada kuşatmış durumda. Bu durumu daha da perçinliyor. Devletleri yönetenler tarafından da fırsat biliniyor. Medyayı bekleyen en büyük tehlike de toplumsal medya. Klâsik medyanın ilerleyen süreçte daha da ilerleyeceğini düşünüyorum zira birtakım toplumsal medya uygulamaları engelleniyor. Yararından çok ziyanı olduğu görülüyor. Klasik medyada beşerler yanlışsız bilgiyi alıyor. Toplumsal medya kendi fonksiyonuna dönmezse 10 yıl içinde klâsik medyanın yok olacağını düşünüyorum.
– Gazetecilere bir nasihat verir misiniz?
Toplumsal medyanın daha hakikat kullanılması noktasında halkımızı uyarmamız gerekiyor. Klasik medyaya bakarak rotalarını çizmeleri gerektiğini anlatmamız gerekiyor. Yapılan paylaşımları herkes yanlışsız kabul ediyor. Onun yanlış olduğunu herkesin klâsik medyaya bakarak anlaması gerekiyor. Gerçek kaynak klasik medyadır.
– Türkiye, Moldova ve Gagavuzya münasebetleri nasıl?
Moldova ile turizm bağlantılarımız çok uygun. Moldova’nın Rusya-Ukrayna Savaşı’ndaki bakış açısı da Türkiye’ye benziyor. İstikrarda duran bir siyaseti var. Fakat önümüzdeki süreçte isteriz ki Gagavuzya ve Moldova alakaları daha sıcak hale gelsin. Türkiye bu hususta insiyatif üstlenebilir. Alışılmış Moldova’nın gayeleri var. Avrupa Birliği’ne girmek istiyor. Gagavuzya için de bağımsızlık çok değerli. Umuyoruz ki ilerleyen süreçte münasebetler gelişir.