Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmeliğe nazaran; iki yıl üst üste işlenmeyen özel mülkiyetteki tarım toprakları devlet tarafından kiraya verilecek.
Üretim seferberliği çatısı altında kelam konusu toprakların dönemlik ziraî maksatlı kiraya verilmesine yönelik süreçleri yönetmelikle belirledi.
Tartışmalı düzenlemeye ait merak edilen 10 soru ve karşılığı ise şöyle oldu:
1 – Hangi yerler kiralanacak?
Hazinenin özel mülkiyetinde yahut devletin karar ve tasarrufu altında bulunan tarım toprakları hariç, mülkiyeti gerçek yahut hükmî şahıslara ilişkin üst üste iki yıl işlenmeyen tarım yerleri, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından ziraî üretimde kullanılması koşuluyla dönemlik kiraya verilecek.
2 – Kiralanacak topraklar nasıl tespit edilecek?
Kiraya verilecek yerlerin tespiti için vilayet yahut ilçe tarım ve orman müdürlükleri bünyesinde oluşturulan Arazi Tespit Kurulu, kadastro parsel dataları, uydu imajları, coğrafik bilgi sistemleri, başka kamu kurumlarından elde edilecek datalar üzerinden yapılacak çalışmalar ve yerinde gerçekleştirilecek arazi denetimleriyle işlenmeyen tarım topraklarını tespit edecek.
Arazi tespitinde, bölgelerin hasat devrine de bakılarak 1 Eylül’den 31 Ağustos’a kadarlık müddet dikkate alınacak.
3 – İşlenmeyen tarım toprakları nerede ilan edilecek?
İşlenmeyen tarım yerleri listesi vilayet yahut ilçe müdürlüklerince mahalle muhtarlıklarının ilan tahtalarında, elektronik ortamda ve il müdürlüğü internet sitesinde ilan edilecek. Arazi malikleri ve öbür ilgililer, listelerle ilgili itirazlarını ilan müddeti içerisinde kurula yapabilecek.
İşlenmeyen Tarım Topraklarının Ziraî Gayeli Kiraya Verilmesine Ait Yönetmelik, 22 Ağustos 2024’te yürürlüğe girdi. İçinde bulunulan birinci tespit yılına ilişkin 1 Eylül 2023-31 Ağustos 2024 tarihleri ortasında işlenmeyen tarım topraklarına ait birinci listeler, 30 Eylül 2024’te ilana çıkarılmış olacak. Üst üste iki yıl işlenmeyen yerlere ait birinci listenin ise 1 Eylül 2025’te ilana çıkarılması ve birinci kiralamanın 16 Ekim 2025 tarihinde yapılması planlanıyor.
4 – Arazinin durumu kiralama sürecinde nasıl pahalandırılacak?
Dikili ve örtü altı tarım yerleri kiralama süreçleri kapsamına alınmayacak. Arazi sınıfı, parsel büyüklüğü ve verimlilik durumu ziraî üretim için ekonomik olmayan yerlerin bu durumu tutanak altına alınarak o yılki kiralama süreçlerine dahil edilmeyebilecek.
5 – Kira bedeli nasıl belirlenecek?
Kira bedeli, kurul tarafından belirlenen rayiç bedelden düşük olamayacak. Tarım topraklarının rayiç kira bedelinin tespitinde emsal olarak kullanılmak üzere, kiralanacak tarım yeri ile emsal özellikte ve birebir yerleşim yerinde bulunan en az üç kiralanmış tarım toprağı tespit edilecek.
6 – Arazi kiralamak isteyenler nasıl müracaat yapacak?
İlan edilen tarım topraklarını kiralamak isteyenler, tarım yeri kiralama talep formunu eksiksiz olarak doldurarak ilan müddeti içerisinde vilayet müdürlüğüne müracaat yapacak. Kiralama müracaatları Tarım Yerleri Değerleme ve Edindirme Bilgi Sistemi üzerinden de gerçekleştirilebilecek.
7- Kiralama sürecinde kimlere öncelik tanınacak?
Kiralama öncelikli olarak, kiraya verilecek tarım yerinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenlere, sivil toplum kuruluşlarına ve meslek odalarına yapılacak. Öncelikli kümelerden birden fazla istekli çıkması halinde en yüksek teklifi verene, öncelikli kümelerden istekli çıkmaması halinde ise başka isteklilerden en yüksek teklifi verene kiralama yapılacak.
8 – Kira bedelleri kime ödenecek?
Kira bedeli arazi sahibine ödenecek. Arazi maliklerine yahut hak sahiplerine ulaşılamaması halinde, kira bedelleri bakanlıkça belirlenecek bir kamu bankasında toprağa özgülenerek açılacak üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılacak. Mülkiyeti ihtilaflı tarım yerlerinde ihtilafın giderilmesi halinde biriken kira geliri, hak sahiplerine hisseleri oranında dağıtılacak.
9 – Topraklar bir sonraki yıl da kiraya verilecek mi?
Kiralama dönemi içerisinde, kiralanan tarım topraklarının maliklerinden rastgele biri tarafından bir sonraki dönemde üretim yapacağına dair bir müracaat yapılmaması durumunda bu topraklar üst üste iki yıl işlenmeyen tarım toprakları listesine eklenecek.
Emsal olarak kullanılacak tarım toprağının belirlenmesinde akrabalar ve hissedarlar ortası kiralama, toplumsal nedenlerle kiralamalar üzere özel gayesi olan kiralama bedellerinin piyasa şartlarını temsil kabiliyetlerine dikkat edilecek.
10 – Kiracılar takviyelerden yararlanabilecek mi?
Kiralanan tarım yerleri bakanlıkça belirlenen kayıt sistemlerine kaydedilecek ve kiracılar bu yerlerle ilgili ziraî takviyelerden yararlandırılacak.