ABD’de iktisadın “yumuşak iniş” yapabileceğine yönelik iyimserlikler devam ederken ve ülkede enflasyonun istenilen düzeye ineceğine yönelik inanç güçlenirken, resesyon tasalarının de varlığını sürdürmesi, fiyatlamaları zorlaştıran etkenlerin başında yer aldı.
Fed Başkanı Jerome Powell, Ulusal İşletme İktisadı Derneğinin yıllık toplantısında yaptığı konuşmada, ABD iktisadının genel olarak sağlam durumda ve bunu korumak için Fed’in araçlarını kullanma niyetinde olduğunu tabir etti.
“İleriye baktığımızda, iktisat genel olarak beklendiği üzere gelişirse, siyaset vakitle daha nötr bir duruşa hakikat ilerleyecektir lakin evvelce belirlenmiş bir yolda değiliz.” diye konuşan Powell, Federal Açık Piyasa Komitesinin faiz oranlarını süratle düşürmek için tez etmediğini kaydetti.
Powell, iş gücü piyasası şartlarında daha fazla soğumaya gereksinim olduğuna inanmadığını tabir ederek, iktisat beklendiği üzere performans gösterirse bu yıl toplamda 50 baz puanlık iki faiz indirimi daha olabileceğini söyledi.
Diğer Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic, iş gücü piyasası zayıflarsa öteki bir büyük faiz indirimine daha açık olduğunun sinyalini verdi.
İstihdam datalarının zayıf gelmesinin, kendisini öteki bir dramatik atağa daha gereksinim duymaya iteceğini söyleyen Bostic, “Hikaye enflasyonun düşüşünü sürdürdüğü ve iş gücü piyasasının güçlü kaldığı istikametindeyse, faiz indirimleri konusunda biraz daha sabırlı olma lüksüne sahip olduğumuzu düşünüyorum. Öte yandan, iş gücü piyasası çok daha zayıf gelirse, bunun aciliyet katacağını düşünüyorum.” tabirlerini kullandı.
Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin, politika faizinin iktisadın mevcut durumuyla uyumlu olmaması nedeniyle bankanın geçen ay yarım baz puanlık faiz indirimine gittiğini lakin bunun enflasyonla gayretin bittiği manasına gelmemesi gerektiğini belirtti. Barkin, “Enflasyonla uğraşın şimdi kazanıldığını söylemek sıkıntı olmaya devam ediyor.” dedi.
Öte yandan, ABD’nin doğusunda ve güneyindeki limanlarda çalışan personellerin, maaş artışı talebi ve otomasyon hususlarında patronlarla yaşanan uyuşmazlıklar nedeniyle başlattıkları grev de tedarik zincirinde aksamalar olabileceğine dair telaşları artırdı.
Daha sonra limanlarda çalışan çalışanların grevi, sendika ile patronların fiyatlar konusunda süreksiz mutabakata varmasıyla üçüncü günde son buldu.
Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee, perakendeciler ve üreticilerin, liman emekçileri grevi beklentisiyle yaklaşık iki haftalık eser stokladığını fakat bunun sonucunda ortaya çıkan tedarik zinciri kesintilerinin, emekçi uyuşmazlığı sürerse daha yüksek fiyatlara yol açabileceğini söyledi.
Öte yandan, Orta Doğu’daki çatışmaların durumu ve dünya genelinde enflasyonla uğraşın resesyonla sonuçlanıp sonuçlanmayacağına ait soru işaretleri, risk iştahını törpülemeye devam etti.
İran İhtilal Muhafızları Ordusu, İsrail’e balistik füze saldırısı başlattığını duyurmuştu. İsrail’in karşılık vereceğine yönelik tehditleri ve İran’ın bu durumda daha şiddetli reaksiyon gösterileceğine ait açıklamalarının akabinde, bölgede tansiyon yüksek kalmayı sürdürüyor.
Uluslararası Para Fonu (IMF) Sözcüsü Julie Kozack, Orta Doğu’daki çatışmaların daha da tırmanma mümkünlüğünün riskleri ve meçhullüğü artırdığını, bölge ve ötesi için kıymetli ekonomik sonuçları olabileceğini tabir etti.
ABD’de açıklanan dataların ekonomik aktiviteye yönelik karışık sinyaller vermesi de geçen hafta global piyasalarda risk iştahını azalttı.
ABD’de tarım dışı istihdam eylülde 254 bin kişi artarak beklentilerin üzerinde gerçekleşirken, işsizlik oranı yüzde 4,2’den 4,1’e geriledi.
Analistler, ABD’de açıklanan istihdam bilgilerinin akabinde ülke iktisadının uyguna gittiğini, “yumuşak iniş” yapabileceğine yönelik iyimserliğin güç kazanmasına rağmen jeopolitik risklerin risk iştahını törpülediğini söyledi.
ABD’de özel bölüm istihdamı, eylülde 143 bin bireyle piyasa beklentilerinin üzerinde artış gösterdi. Yıllık fiyat artışı ise eylülde yüzde 4,8’den 4,7’ye geriledi.
ABD’de birinci sefer işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı, 28 Eylül ile biten haftada 225 bine yükselerek piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti.
Ülkede Tedarik İdare Enstitüsü (ISM) hizmet bölümü Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylülde aylık bazda 3,4 puan arttı ve 54,9’a çıkarak Şubat 2023’ten bu yana en yüksek düzeyini kaydetti.
Ülkede fabrika siparişleri ise ağustosta artış beklentilerinin bilakis yüzde 0,2 azaldı.
ABD’de JOLTS açık iş sayısı, ağustosta 8 milyon 40 bine çıkarak piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti.
Analistler, kelam konusu datanın iş gücü piyasasında beklentilerin üzerinde bir soğuma olabileceği telaşlarını beslediğini belirtti. Ülkede inşaat harcamaları, ağustosta artış beklentisinin tersine yüzde 0,1 azalışla 2 trilyon 132 milyar dolara indi.
ABD’de Tedarik İdare Enstitüsünün (ISM) imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylülde 47,2 ile piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti. S&P Küresel’in imalat sanayi PMI verisi de üst istikametli revize edilerek 47,3 oldu. Endeksler, ülkede imalat bölümündeki daralmanın sürdüğüne işaret etti.
Gelişmelerin akabinde para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed’in kasımda yüzde 25 baz puanlık faiz indirimi yapmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Analistler, ABD’de gelecek hafta açıklanacak enflasyon verisinin de piyasaların tarafı açısından büyük kıymet taşıdığını söyledi.
ABD Başkanı Joe Biden da İsrail’in İran’a ilişkin petrol tesislerine atak ihtimaline, “Şu anda bunu tartışıyoruz.” diyerek açık kapı bıraktı.
Söz konusu gelişmelerle ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi haftayı 21 baz puan artışla yüzde 3,96’dan, dolar endeksi yüzde 2 artışla 102,5 düzeyinden tamamladı.
Altının ons fiyatı ise geçen hafta yüzde 0,2 azalışla 2 bin 653,5 dolara gerilerken, Brent petrolün varil fiyatı, 8,3 yükselişle 77,9 dolara çıktı.
NEW YORK BORSASI KARIŞIK SEYRETTİ
New York borsasında geçen hafta jeopolitik risklerin tesirleriyle karışık seyir izlendi.
Orta Doğu’da tansiyonun yükselmesi, birtakım savunma ve güç şirketlerinin paylarını müspet etkilerken, çatışmalardan rezervasyonların ziyan görebileceği telaşlarıyla kruvaziyer şirketlerinin paylarında düşüş yaşandı.
Haftayı F-35 savaş uçağının ana yüklenicisi ABD’li savunma şirketi Lockheed Martin’in payları yüzde 3,9, Northrop Grumman’ın payları yüzde 1,9 paha yararıyla tamamladı. Patriot füze sisteminin üreticisi RTX’in payları yaklaşık yüzde 3,8, General Dynamics’in payları yüzde 0,2 yükseldi.
Kruvaziyer şirketlerinden Carnival’ın payları yüzde 2,8, Norwegian Cruise Line’ın payları yüzde 2,7 geriledi.
Kurumsal tarafta ise Nike’ın payları haftalık bazda üst yönetici değişikliği öncesi gelir gayesini geri çekmesi sonrası yüzde 8 kıymet kaybetti. ABD’li elektrikli araba üreticisi Tesla’nın payları de şirketin araba teslimatlarının yılın üçüncü çeyreğinde beklentilerin altında kalması sonrası yüzde 4 düştü.
Bu gelişmelerle, Nasdaq endeksi yüzde 0,1 Dow Jones endeksi yüzde 0,09 paha kazanırken, S&P 500 endeksi yüzde 0,09 paha kaybetti.
Gelecek hafta salı dış ticaret istikrarı, çarşamba Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantı tutanakları, çarşamba Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve haftalık işsizlik maaşı müracaatları, cuma günü Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ile Michigan Üniversitesi tüketici itimat endeksi takip edilecek.
AVRUPA BORSALARI NEGATİF SEYRETTİ
Avrupa borsalarında jeopolitik risklerin tesiriyle negatif seyir öne çıkarken, bölgedeki ekonomik sakinlik telaşları varlığını koruyor.
ECB yetkililerinin kelamla yönlendirmeleri devam ederken, ECB Başkanı Christine Lagarde, Brüksel’de gerçekleştirilen Avrupa Parlamentosu (AP) Ekonomik ve Mali İşler Komitesi toplantısında, “Son gelişmeler enflasyonun vaktinde maksada döneceğine olan inancımızı güçlendiriyor. Bunu ekim ayındaki para siyaseti toplantımızda hesaba katacağız.” tabirlerini kullandı.
Enflasyonda yüzde 2 gayesine ulaşmak için gerekli olduğu sürece siyaset faizlerini gereğince kısıtlayıcı tutacaklarını vurgulayan Lagarde, “Önceden makul bir faiz oranı patikası taahhüdünde bulunmuyoruz.” diye konuştu.
ECB Yönetim Kurulu üyesi Isabel Schnabel, yaptığı açıklamada, büyümedeki aykırı rüzgarları görmezden gelemeyeceklerini belirterek, “Parasal sıkılaştırmanın en yüksek tesiri muhtemelen geride kalmış olsa da ve enflasyon düşüp fiyatlar arttıkça gerçek gelirler yükselse de büyüme sığ kalmaya devam ediyor.” dedi.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) yıl sonuna kadar toplamda 50 baz puan faiz indirimi yapacağının öngörüldüğünü aktaran analistler, ekonomik aktivitedeki sakinlik sinyallerinin güçlenmeye devam etmesinin fiyatlamaları zorlaştırdığını kaydetti.
Bölgede açıklanan bilgilere nazaran, Avro Bölgesi’nde ekonomik aktivite eylülde daraldı.
Ağustosta 51 düzeyinde olan Avro Bölgesi bileşik Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) eylülde 49,6’ya inerken, bileşik PMI son 7 ayın en düşük düzeyini gördü. Avro Bölgesi’nde ağustosta 52,9 olan hizmet kesimi PMI da eylülde son 7 ayın en düşük bedeli 51,4’e geriledi.
Bölgede, enflasyon oranı son üç yılın en düşük düzeyine inerken, mal ve hizmet fiyatları geçen yılın birebir ayına kıyasla ortalama yalnızca yüzde 1,8 arttı. Avro Bölgesi’nde yıllık enflasyon, 3 yılı aşkın müddettir birinci defa ECB’nin orta vadede Avro Bölgesi iktisadı için ülkü olarak gördüğü yüzde 2 maksadının altında kaldı.
Bölgede Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), ağustosta aylık bazda yüzde 0,6 yükselirken, yıllık bazda yüzde 2,3 geriledi.
Buna ek olarak, Avro Bölgesi’nde imalat sanayi PMI eylülde 0,8 puan düşerek 45 puana indi.
Almanya’da yıllık enflasyon, sıkı faiz siyasetinin ve iktisatta belirsizliğin tesiriyle eylülde yüzde 1,6’ya inerek, ECB’nin gayesinin çok altına düştü. Ülkede, imalat sanayi PMI 40,6 ile beklentilerin üzerinde gelmesine rağmen zayıf kalmayı sürdürdü.
Analistler, bu bilgilerden alınan sinyallerin, ECB’nin para siyasetini gevşetmeye devam edeceği ve ekimde siyaset faiz oranını tekrar düşüreceği istikametindeki beklentileri artırdığını söyledi.
İngiltere iktisadı ise yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 0,5 büyüdü. Ülkede, ortalama konut fiyatları eylülde yıllık bazda son iki yılın en süratli yükselişini kaydederken, konut finansman kuruluşu Nationwide datalarına nazaran, eylülde konut fiyatları yıllık bazda 3,2 arttı.
İngiltere’de imalat dalı PMI verisi ise eylülde 51,5 ile beklentilere paralel halde büyümesini sürdürürken, iş dünyası itimadı 9 ayın en düşük düzeyine indi.
Ülkede ayrıyeten hizmet kesiminde büyüme suratı eylülde yavaşladı. Ağustosta 53,7 olan hizmet kesimi PMI eylülde 52,4’e indi.
Avrupa Birliği’nin (AB), Çin’den ithal edilen elektrikli arabalara ek gümrük vergisi uygulama kararı alma ihtimali, otomotiv kesimi paylarına olumsuz yansıdı.
Kurumsal tarafta Volkswagen Kümesi, 2,5 ay sonra kar varsayımlarını tekrar düşürürken, şirketin borsadaki hisseleri satış baskısına maruz kaldı. Şirketin payları bu hafta yüzde 3,2 kıymet kaybetti.
İngiltere merkezli spor araba üreticisi Aston Martin’in payları de şirketin satış ve kar varsayımlarını düşürmesinin akabinde yaklaşık yüzde 31 bedel kaybetti. İngiliz şirket, yıllık gayelerin düşürülmesinden tedarik zincirindeki aksaklıkları ve Çin’deki zayıf talebi sorumlu tuttu.
Orta Doğu’da tansiyonun yükselmesi, Avrupa borsalarında kimi savunma ve güç şirketlerinin paylarını olumlu etkilerken, silah üreticileri, Rheinmetall’in payları yüzde 7,8, BAE Systems yüzde 4,6 ve Thales’nin payları yüzde 1,7 paha kazandı.
Bu gelişmelerle İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,48, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 3,21, İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 3,26 Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 1,81 kıymet kaybetti.
Gelecek hafta pazartesi Almanya’da fabrika siparişleri ile Avro Bölgesi’nde perakende satışlar, salı Almanya’da sanayi üretimi, perşembe ECB toplantı tutanakları, cuma Almanya’da TÜFE takip edilecek.
ASYA PİYASASI KARIŞIK SEYRETTİ
Asya piyasalarında karışık seyir hakim olurken, Çin’de tatil sebebiyle geçen hafta yalnızca pazartesi süreç gerçekleşti.
Orta Doğu’da artan tansiyonun Asya piyasalarında da risk iştahını törpülemesine rağmen, Çin’in açıkladığı ekonomik teşvik paketlerinin tesiriyle Hong Kong geçen hafta müspet seyretti.
Japonya’da iktidardaki Liberal Demokrat Partinin (LDP) yeni lideri İşiba Şigeru, Temsilciler Meclisinde düzenlenen inanılmaz oturumda, ülkenin başbakanı seçildi. İşiba’nın, vazifesini 27 Ekim’de düzenlenmesi planlanan erken genel seçimlere kadar yürütmesi bekleniyor.
İşiba’nın, Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda ile görüşmesinin akabinde, Japonya’nın şu an için daha yüksek borçlanma maliyetlerine hazır olmadığını söylemesi yende bedel kaybına yol açtı.
Analistler, kelam konusu açıklamanın akabinde BoJ’un nakdî sıkılaşma sürecine yönelik belirsizliğin arttığını belirtti.
Japonya Başbakanı İşiba, genel seçim öncesinde enflasyondan etkilenen seçmenlere takviye göstermek hedefiyle bir dizi ekonomik tedbir hazırlamaları talimatını verdi.
BoJ Yönetim Kurulu Üyesi Asahi Noguchi, yaptığı açıklamada, Merkez Bankasının gevşek bir para siyaseti duruşunu sürdürmesi gerektiğini düşündüğünü belirterek, “Toplumda yüzde 2 fiyat istikrarı maksadıyla dengeli bir zihniyetin yerleşmesi muhtemelen değerli bir vakit alacaktır.” dedi.
Bu gelişmelerle, dolar/yen paritesi haftayı yüzde 4,5 artışla 148,7’den tamamladı.
Bölgede açıklanan bilgilere nazaran, Japonya’da eylüle ait hizmet bölümü PMI 53,1 ile beklentilerin altında gerçekleşirken, bileşik PMI 52,0 oldu.
Ülkede, ağustosa ait sanayi üretimi yüzde 3,3 azalışla beklentilerin altında gerçekleşirken, ağustos ayı perakende satışlar yüzde 0,8 ile beklentileri geride bıraktı.
Çin’de, eylül ayı imalat sanayi PMI 49,8 ile beklentilerin üstünde, eylül ayı Caixin imalat sanayi PMI 49,3 ile beklentilerin altında gerçekleşti.
Hizmet kesimi PMI ise 50,0 ve Caixin hizmet bölümü PMI 50,3 ile beklentilerin altında gerçekleşmesine rağmen hizmet dalında ekonomik aktivitenin güçlü kalmayı sürdürdüğü görüldü.
İmalat endüstrisinde ekonomik aktivitenin hala zayıf olduğunu belirten analistler, açıklanan ekonomik teşviklerin akabinde gelecek aylarda aktivitede canlanmanın beklenebileceğini söyledi.
Bu gelişmelerle haftalık bazda Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 3, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 3,02 paha kaybederken, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 10,20, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 8,06 kıymet kazandı.
Gelecek hafta salı Japonya’da dış ticaret istikrarı, perşembe Japonya’da ÜFE takip edilecek.
YURT İÇİNDE GÖZLER, ÖDEMELER İSTİKRARI VE SANAYİ ÜRETİMİ DATALARINA ÇEVRİLDİ
Yurt içinde geçen hafta düşüş eğilimi öne çıkarken, Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 6,83 kıymet kaybederek 9.109,34 puandan tamamladı.
Dolar/TL, haftayı bir evvelki kapanışın yüzde 0,3 üstünde 34,2571’den kapattı.
Yurt içinde açıklanan datalara nazaran, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), eylülde aylık bazda yüzde 2,97, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,37 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 49,38’e, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 33,09’a geriledi.
Gelecek hafta pazartesi hazine nakit istikrarı, perşembe işsizlik oranı ve sanayi üretimi, cuma ödemeler istikrarı takip edilecek.
Analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.200 ve 9.300 düzeylerinin direnç, 8.850 ve 8.700 puanın takviye pozisyonunda olduğunu kaydetti.
AA Finans Ödemeler İstikrarı Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, cari süreçler hesabının ağustosta 3 milyar 956 milyon dolar fazla verdiğini varsayım etti.
Ekonomistlerin 2024 için cari açık beklentisi, 14 milyar dolar ile 24 milyar dolar aralığında yer aldı.