T24 Ekonomi
TCMB tarafından yapılan “Türkiye’nin AB’ye İhracatında Belirleyici Unsurlar” tahlilinde, “Gelecek periyotta AB’de hem ulusal gelir büyümesinin kademeli olarak artması hem de AB ithalatının büyümesinin ulusal gelir büyümesine oranının tarihi ortalamalara yakınsaması bekleniyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yer alan “Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) İhracatında Belirleyici Unsurlar” başlıklı tahlilde, son periyotta Türkiye’nin AB’ye ihracatındaki seyirde, AB iktisadında salgın sonrası oluşan değişimlerin tesirli olabileceği, AB’de hem ulusal gelir büyümesinin kademeli olarak artması hem de AB ithalatının büyümesinin ulusal gelir büyümesine oranının tarihi ortalamalara yakınsamasının beklendiği, bu durumun Türkiye’nin AB’ye ihracatını destekleyeceği ve AB’ye ihracatın artmaya devam edeceği kaydedildi.
TCMB’de Başdanışman Mahmut Günay, Uzman Ahmet Bilal Kurtoğlu, Uzman Yardımcısı Furkan Höçük tarafından hazırlanan “Türkiye’nin AB’ye İhracatında Belirleyici Unsurlar” başlıklı tahlil, TCMB’nin blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlandı.
Türkiye’nin esas ticaret ortağı pozisyonundaki AB’ye yapılan ihracatı ele alıp, ihracatın belirleyicilerine yönelik bulguların özetlendiği tahlilde, Türkiye iktisadının 2023’ün üçüncü çeyreğinden itibaren büyüme kompozisyonu açısından bir dengelenme sürecinde olduğu, başka yandan, son devirde global büyümedeki görece zayıf seyrin dünya genelinde olduğu üzere Türkiye’de de ihracat performansını etkilediği belirtildi.
2002-2007’de Türkiye’nin AB’ye gerçek ihracatının istikrarlı bir biçimde arttığının görülüğü vurgulanan tahlilde, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Ancak 2008 küresel finans krizi ihracatta besbelli bir düşüşe neden oldu. Krizin tesirlerinin hafiflemesiyle birlikte Türkiye’nin AB’ye ihracatı toparlandı ve 2010-2019’da istikrarlı bir büyüme eğilimi gösterdi. Daha yakın periyoda bakıldığında, Kovid-19 salgınının yarattığı sert düşüşün akabinde, ihracat süratli bir formda toparlanarak salgın öncesi eğilimin ima ettiği düzeyin de üzerine çıktı. 2022’nin son çeyreğinden itibaren ise, ihracatın 2010-2019 devri eğiliminin ima ettiği düzeyin altında bir seyir izlediğini görüyoruz. Öte yandan, yakın devirde AB dışına yapılan ihracatın artması Türkiye’nin toplam ihracatının gerilemesini engelledi. Bu durum, AB’ye yapılan ihracat performansının zayıflamasında AB kaynaklı tesirlerin de rol oynadığına dair bir işaret olarak kıymetlendirilebilir.”
Türkiye’nin AB’ye mal ihracatında AB talep göstergesi temel belirleyici
Analizde, Türkiye’nin AB’ye ihracatının zayıfladığı devir olan 2022 yılının üçüncü çeyreğinden sonra AB ulusal geliri ile AB mal ithalatı ortasındaki ayrışmanın dikkati çektiği söz edildi.
Salgın sonrası yükseliş kaydeden AB mal ithalatının ulusal gelire oranının da 2022 yılının son çeyreğinden itibaren düşerek salgın öncesi düzeylerine yakınsadığının görüldüğü aktarılan tahlilde, şunlar kaydedildi:
“Öte yandan, hizmet ithalatının ulusal gelire oranı ise artmaya devam ediyor. AB’deki yakın periyot ithalat dinamiklerine ait yapılan çalışmalar, ithalatın ulusal gelir esnekliğindeki düşüşün birkaç faktörden kaynaklandığını ortaya koyuyor. Bu faktörler ortasında, talep kompozisyonundaki değişim ve stoklardaki düşüş yer alıyor. Ayrıyeten, özel tüketimin mallardan hizmetlere yönelmesinin de ithalatın ulusal gelir esnekliğindeki düşüşe katkı sağladığı söz ediliyor. Bu kapsamda, son devirde Türkiye’nin AB’ye ihracatındaki seyirde, AB iktisadında salgın sonrası oluşan değişimlerin tesirli olabileceğini kıymetlendiriyoruz. Türkiye’nin AB’ye gerçek ihracatını etkileyen ögeleri tahlil edebilmek için öncelikle ihracatın ana belirleyicileri olan talep ve rölâtif fiyatı içeren iki farklı denklem kestirim ediyoruz. Denklemlerde nispî fiyat için gelişmiş ülke bazlı gerçek efektif döviz kurunu, talep göstergesi olarak AB GSYH’si ve AB ithalatını kullanıyoruz. Salgının tesirini görebilmek için, modelleri 2003 1. çeyrek, 2024 2. çeyrek ve 2003 1. çeyrek-2019 4. çeyrek aralıkları için başka ayrı iddia ediyoruz. İddia sonuçları, Türkiye’nin AB’ye mal ihracatında AB talep göstergesinin temel belirleyici olduğunu gösteriyor. Daha evvel yapılan benzeri çalışmalardaki bulgular da AB talep göstergesinin Türkiye’nin AB’ye ihracatında temel belirleyici olduğunu ortaya koyuyor.”
AB’de mal ithalatının ulusal gelire oranının azalmasına rağmen, Ocak 2023’ten itibaren Türkiye’nin AB ithalatı içindeki hissesinin kademeli olarak yükseldiği vurgulanan tahlilde, şöyle devam edildi:
“Bir başka tabirle, AB pazarındaki şartların ihracat üzerindeki olumsuz tesiri pazar hissesi kazanımlarıyla kısmen de olsa telafi ediliyor. Sonuç olarak, son devirde AB’ye yapılan ihracattaki zayıf seyir, AB ulusal gelirinin salgın öncesi trendinin altında kalması ve ithalatın gelir esnekliğindeki azalma ile ilişkilendirilebilir. Öbür yandan, memleketler arası kurumların ve yatırımcı kuruluşlarının iddialarına nazaran, gelecek periyotta AB’de hem ulusal gelir büyümesinin kademeli olarak artması hem de AB ithalatının büyümesinin ulusal gelir büyümesine oranının tarihi ortalamalara yakınsaması bekleniyor. Bu durumun Türkiye’nin AB’ye ihracatını destekleyeceğini ve pazar hissesindeki olumlu görünümle birlikte AB’ye ihracatın artmaya devam edeceğini kıymetlendiriyoruz.”
|
“Köyde muvaffakiyet için ya boyun eğersin ya da başkaldırırsın, ben herkese başkaldırdım!” Kars’ta hayvancılık yapan 24 yaşındaki Hilal Erben anlatıyor
|
|
“Köyde muvaffakiyet için ya boyun eğersin ya da başkaldırırsın, ben herkese başkaldırdım!” Kars’ta hayvancılık yapan 24 yaşındaki Hilal Erben anlatıyor
|