Şebnem TURHAN
Düşük faiz politikası ve yüksek enflasyon nedeniyle yatırımcının tasarruflarına getiri arayışı son yıllarda hisse senedi piyasasını alternatifsiz bir yatırım aracı haline getirdi. Son haftalarda bankacılık endeksi öncülüğünde yaşanan soluksuz yükseliş ise neden şimdi sorusuna yanıt bulunamadan tersine döndü. Bu yılın başından bu yana yüzde 200’ü aşan yükselişinin neredeyse tamamını temmuz sonundan bu hafta başına kadar gerçekleştirdi. Uzmanlar özellikle bankacılık hisselerinde vadeli işlem piyasalarında yapılan kaldıraçlı işlemler ve çok yüksek arbitraj imkanı nedeniyle oluşan bu sert yükselişin beklenen sert düzeltmesi sonrasında teminat kapama çağrıların düşüşü hızlandırdığını vurguladı. Uzmanlara göre oluşan anomali normale döndükten sonra borsa yeniden yükseliş trendine girme potansiyeline sahip.
Türkiye bir süredir düşük faiz ortamında kalarak büyümeyi desteklemeye yönelik politikalar uyguluyor. Yüksek enflasyon şirket cirolarını da yükseltiyor ve iyi bilançolar ortaya çıkıyor. Son dönemde yüksek enflasyon nedeniyle getiri arayışındaki yatırımcıyı da bu yüksek karlar borsaya yöneltti. Ancak Türkiye’nin dünyadaki sıkı para politikasının aksine davranması ve ağustos toplantısındaki sürpriz faiz indirimi bankalarda TL mevduatın bir kısmının çözülmesine neden olurken bu paranın büyük kısmı kur korumalı mevduata gitse de bir kısmı da borsaya girdi. Ve yeni para girişi ve yeni alıcılar borsadaki yükselişi destekledi. Dün önce gerileyen sanayi üretimi ve ardından ABD enflasyon verisi satışı tetikledi ve sert yükselişin düzeltmesi de oldukça sert oldu. İşlem hacminin de rekor üstüne rekor kırdığı Borsa İstanbul’da dün bankacılık hisseleri yüzde 7,5, BİST100 yüzde 6,14 geriledi, bugün ise bankacılık hisseleri gün içinde yüzde 10’a varan düşüşle devre kesici yerken BİST100’de düşüş bir ara yüzde 3,5’i buldu. BİST100 ulaştırma ve sanayi hisselerinin desteğiyle kötü giden günü yüzde 0,59 yükselişle kapatmayı başardı. Ancak bankacılık endeksi yüzde 9,39 düştü ve iki günlük düşüş yüzde 16,17’ye geldi. Temmuz sonundan itibaren tavan tavan giden bankaların hisseleri ise bugün taban fiyata geriledi.
Eylül sonuna kadar devam edecek
Temmuz ortasından başlayan yükselişte önce yabancı yatırımcı girişini sebep olarak gösteren analistler yabancı girişinin kesilmesine rağmen bankacılık endeksindeki soluksuz yükselişin özellikle neden şimdi yaşandığına dair sağlam bir neden bulamıyordu. Analistler vadeli işlemler piyasasında yapılan işlemlerin bu yükselişte büyük rol oynadığına dikkat çekti. Vadeli işlem piyasaları uzmanı ve Deriva Danışmanlık Kurucusu Dr. Tolga Uysal, VİOP işlemlerinin yükselişte ve düşüşte neden etkili olduğunu şöyle anlattı: “Neden yukarı gidiyor sorusunun cevabını uzunca bir süre bulamadık. ABD’li Avrupalı fonlar değildi giriş yapan ama piyasaya para girişi vardı. Ve bunlar bankaları aldılar. Vadeli işlemler opsiyon piyasası ile ilgili de durumun şöyle oldu. Hisseler spot piyasada ve paya dayalı vadeli işlem sözleşmelerinde işlem görüyor. Vadeli işlemlerde ise arbitraj fırsatları var. Enteresan bir arbitraj oluşmaya başladı bankacılık hisselerinde. Banka spot hissesi 100 lirayla eylül vadelide 180 liraya kadar çıktı. Spotu alıp vadeliyi satarsanız ve vade sonuna kadar beklerseniz spot aldığınız hissede yüzde 80’e varan getiri fırsatı ortaya çıktı. Faizin bu kadar düşük olduğu günümüzde çok yüksek bir kazanç imkanı. Arbitaj spot fiyatı da yukarı çekmeye başladı. VİOP’ta aynı anda satış yapanlar da sıkıntı yaşamaya başladı ve arbitaj için vade sonuna kadar tutmak zorundasınız düşüş başlayınca teminat tamamlama çağrısı gelmeye başladı ve pozisyon kapatmak için spottaki hisseyi satıp VİOP’ta teminat kapatma işlemleri nedeniyle düşüş hızlandı. ABD enflasyonu ise bahane oldu. Sağlam bir düşüş yedik. Ve devam ediyor düşüş. Düşüş ise normal çünkü yukarı gidişin temelleri çok sağlam değildi. Tamam bankacılık sektörümüz sağlam ama neden şimdi yükseliyor sorusunun cevabı yoktu. Arbitajla alakalı işlemler eylül sonuna kadar devam edecek. Eylüle kadar kalanlar bir şekilde arbitajı karını alacak. Düşüş bir süre daha devam edecektir. Bir anomali oluşmuştu şimdi normale dönüyor.”
“Dalga boyu yüksek hareketler görülebilir”
Meksa Yatırım Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası Genel Müdür Yardımcısı Ergün Tekgül de ilk kez eksi 79 reel faiz ortamında piyasaların adaptasyon sağlamaya çalıştığını ve mart nisan aylarında faiz belirsizliği nedeniyle VİOP iylemlerinde fiyat hesaplamalarında farklı faizler ortaya çıktığını belirtti. Tekgül, şunları söyledi: “Teorik fiyat oluşmasının çok üstünde yüzde 30-40 faiz hesaplamasıyla fiyatlandı vadeli işlemler, haziran temmuz ağustosta VİOP’taki ürünlerin hesaplamasında kullanılan faiz 70-80’lere gitti spot ile vadelisi arasındaki makas açıldı ve bunu arbitraj fırsatı olarak görenler oldu. Bu bir arbitraj değildir arbitraj risksiz getiri oranıdır. Arbitraj işi değil farklı ama iş çift bacaklı işlem olduğu için arbitraj deniyor. Bu farkın artması VİOP’ta hisse vadelilerin keşfedilmesine yol açtı ve getiri arayışında olan yatırımcılar da burada riskli işlemlere girmeye başladı. Çok sert yükselen piyasalar VİOP bacağından kaynaklı sert hareketlere neden olabiliyor. Burada banka fiyatlamalarının rolü büyük oldu. Aslında bu resim burada yeni başlıyor. VİOP yeni keşfedildi ilerleyen dönemlerde bu tarz dalga boyu yüksek hareketlerle daha çok karşılaşabiliriz. Teminat tamamlama çağrılarında terste kalan çok bireysel yatırımcı oldu ama burada artık portföy yönetim şirketleri de var. Yönettikleri fonların da pozisyonları var bundan dolayı teminat tamamlama çağrılarında yükseliş gözlemliyoruz.”
UZMANLAR BORSADAKİ SERT HAREKETLERİ NASIL YORUMLADI?
Kredili işlem yılbaşının 5 katına çıktı
İnfo Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Mert Yılmaz: Yaklaşık 8 haftadır soluksuz yükselen piyasa var. Son zamanlarda ağırlıklı bankalarda oldu. Önce özel sonra kamu bankalarında yaklaşık 2 cente kadar geldi. 1.75 centleri geçtikten sonra 2 cent hareketi bekleniyordu. Ancak herkesin yüreği ağzında dönüş ne zaman olur korkusu vardı. ABD enflasyonu düşüşün fitilini ateşledi. Buradaki en büyük risk sektörün kredi hacmi. Yılbaşındaki kredi hacminin 5 katına kadar ulaşmış durumda. Bu kadar hızlı yükselen piyasanın yiyeceği satışın sert olacağı biliniyordu. Şimdi biraz margincall sorunu yaşanacak. Ben BİST100’de 3000 puanın altına geleceğin düşünmüyorum, bir iki günlük dalgalanmadan sonra piyasa duracak ve yönünü yukarı çevirecektir. Bankalar bunca yaşanan yükselişe rağmen çarpan olarak gelişmiş gelişen piyasa ülkelerinin bankalarının çarpanlarına yeni geldi. Orta uzun vadeli pozisyonu olanları tedirgin edecek bir şey yok. Kısa vadeli yatırımcılar hasar aldılar alma olasılıkları daha da var ama ben yönün hala yukarı olduğunu düşünüyorum. Bu türbülanstan sonra yönün yeniden yukarı olacağını düşünüyorum.
Sert yükselişin sert geri dönüşü olur
Marbaş Menkul Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru: Piyasaların en önemli kurallarından beri sert yükselişlerin sert geri dönüşleri olmasıdır. Uzmanlar bir süredir Borsa İstanbul’daki sert yukarı hareketlere ilişkin olarak bu ortamda geri çekilme sert olur uyarıları yapıyordu, dün bu günlerden biriydi. Dün öğleden sonra Amerika’da enflasyon rakamlarının beklentilerden yüksek gelmesi ile FED’in faiz artış patikasında elini arttıracağı fiyatlaması yurt dışı hisse senedi piyasalarında satışlara sebep oldu, bir süredir yurt dışından pozitif ayrışan Borsa İstanbul, bu tetiklenmeyle önceki gün önce bankalarda başlayan ardından genele yayılan satış dalgası ile devre kesti. Takip ettiğimiz bu güçlü rallide artan risk iştahı paralelinde kredili ve limitli pozisyonların ağırlığı artmıştı. Şimdi önümüzdeki birkaç gün bu pozisyonların tasfiyesi aşamasında piyasada volatilitenin devam etmesini bekliyoruz. Diğer yandan son birkaç yıldır piyasada kurumsal ve yabancı yatırımcı takaslarının düşmüş olması, bu tip risk-off günlerde satışların derinleşmesine ve endeksin devre kesmesine neden oluyor, benzer günleri daha önce de yaşadık. Geri çekilmeleri alış fırsatı olarak değerlendirmeye devam ediyoruz. Teknik olarak bugün için 3.350 seviyesi önemli destek, daha aşağıda 3.200 seviyesi var bu seviye üzerinde yükselen trend algısı geçerli olmaya devam edecek. 3.200 seviyesi altında günlük kapanışlar olursa o zaman daha temkinli olmakta fayda göreceğiz.
Orta ve uzun vadede yine alternatifsiz borsa
Ata Yatırım Yurtiçi Piyasalar Direktörü Şükrü Cem Kaya: Borsa, alternatifsizlikten yükseldi. Negatif reel faiz ve mevcut kur seviyesi karşısında, yatırımcılar TL’yi enflasyona karşı korumak için hisse senetlerine ciddi bir talep gösterdi. Borsada açılan yeni hesap ve para girişi bunu çok net gösteriyor. Ayrıca yaklaşan seçim tarihine bağlı oluşan beklentiler ve gelişmekte olan ülkeler arasında benzerlerine göre ciddi bir iskontosu olan Borsa İstanbul son 2 ayda ciddi bir getiri ile yatırımcılarının yüzünü güldürdü. Ancak 2 aylık bu sert yukarı yönlü trend, hisse bazlı iskontoları kısa vadede risk iştahının azalmasına neden oldu. Bilhassa bankacılık endeksindeki ciddi yukarı yönlü hareket sonrası dün gelen ABD enflasyon datası dünya borsalarında sert satışa neden olunca bizde de bir kâr realizasyonu için bahane oldu. Kısa vadede bir düzeltme çok normal karşılanacaktır. Orta ve uzun vadede borsanın alternatifsizliği devam edecek. Kısa vadeli geri çekilmeler yüksek volatilite ile devam edebilir. Orta vadede ise 3250 seviyelerinde piyasanın dengeleneceğini ve ‘doğru sektör, doğru hisse senedi’ ile borsamızın yıldızının tekrar parlayacağını düşünüyorum.
Bankacılık endeksi tabana kilitlendi
İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer: Borsa İstanbul 18 Temmuz’da başlattığı yükselişe mola vermiş görünüyor. Dün bankacılık endeksiyle başlayan düzeltme hareketi bugün de sürdü ve bankacılık endeksi tabana kilitlendi. Kamu bankalarında başlayan rallinin ana nedenini söylemek zor. Böyle durumlarda ne kadar yükseliş olacağı ve nereden çözülme olacağını bilmek zorlaşıyor. Dolayısıyla hızlı çıkışların ardından hızlı düşüşler oluyor. 3. çeyrek dönemde de bankacılık sektöründe karlılığın 2. çeyreğe paralel güçlü net karlar bekliyoruz. Bu güçlü karlar geldikçe iskonto oranı artacaktır. Ancak bir bu kadar daha yükseliş olur mu bilmiyoruz. Eğer bankacılık endeksinde bir toparlanma olursa endeksi destekler ve rekor seviyelere doğru hareketi hızlandırır. Sınai endekste şu an güçlü duruş sürüyor ve endeksi şu an sanayi endeksi destekliyor. Endeksin tekrar 3500 seviyesi üzerine yükselmesi ve bu seviyenin üzerinde kalıcı seyrinde başarılı olması halinde rekor seviyeler test edilebilir. Sonuçta getiri arayışına cevap veren en güçlü mecra borsa.
Düzeltmenin kuvvetli olacağı sinyali vardı
ÜNLÜ&Co Araştırma Bölümü Kıdemli Müdürü Murat Akyol: Vadeli işlem piyasasındaki olağan dışı hareketliliğin son günlerdeki yükselişte elbette ki çok büyük payı var. Ancak bu dışarıda bırakıldığında bile gerek TL’deki değer kaybına karşı en iyi alternatif olarak görünmesi gerekse enflasyondaki yükselişe karşı koruma sağlama potansiyeli ve dolar bazındaki cazip seviyeler hisse senetlerine yönelimin kuvvetli olmasını sağladı. Diğer taraftan endeksin değer kazanımının sadece ağustostan itibaren bakıldığında yüzde 40’ın üzerini görmesi ve bankacılık endeksindeki sert yükselişler olası düzeltmenin kuvvetli olabileceğine yönelik sinyaller veriyordu. Fakat bu düzeltmeyi tetikleyecek bir unsurun olmaması momentumun korunmasını sağladı. ABD’de TÜFE rakamı beklenen ama zamanlaması öngörülemeyen düzeltmeyi tetikledi. Gerçekçi bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde endeksin soluksuz değer kazanmak yerine düzeltmeler yaparak yoluna devam etmesi çok daha sağlıklı olacaktır. Bundan sonraki süreçte ABD ve Avrupa’da resesyon riskinin yüksek seyretmesi yurt dışı ile azalan korelasyonun yeniden artmasını sağlayabilir.