Evde kanepenizde otururken, aslında cihana nazaran hareket halinde olduğunuzu söylesek… Evet bu gerçek. Dünya, kainata nazaran her vakit izafî hareket halindedir, Güneş’in etrafında ve kendi ekseni etrafında döner.
Hava durumu, rüzgarlar, gelgitler vb. üzere etrafımızda meydana gelen birçok tabiat olayı, gezegenimizin bu iki izafi hareketi, bilhassa de dönüşü nedeniyle meydana gelir.
Bununla birlikte, Dünya daha süratli dönmeye başlarsa ne olacağını hiç merak ettiniz mi? Haydi bir bakalım!
Dünya neden dönüyor
Bu soruyu cevaplamak için Güneş sistemimizin birinci oluşmaya başladığı vakte dönmeliyiz. En başta, Güneş sistemimiz devasa bir toz ve gaz bulutundan oluşuyordu.
Bulut çökmeye başladığında, merkezinde bir çıkıntı bulunan ve sonunda Güneş’i oluşturan dev bir diske dönüştü. Gezegenler ve diğer gök cisimleri orijinal diskten ayrı olarak şekillenmeye başladı,
Dünya’nın 24 saatlik dönüş suratı yaşama çok uygundur. Yüzey gün boyunca yalnızca yanlışsız ölçüde güneş ışığında maruz kaldığından ve geceleri karanlıkta soğuduğundan, Dünya ortamının sıcaklığı korunur.
Atmosfer, Dünya’nın dönüşü nedeniyle (gezegenin yerçekimi kuvvetiyle birlikte) yüzeye olan mesafesini korur.
Bununla bilrikte gelgitler, hem Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesinin hem de Dünya ve aydan gelen yerçekiminin tesirlerinin bir sonucudur.
Coriolis kuvveti
Dünya’nın dönmesi, hava ve okyanus akıntılarının sapmasına neden olur. Dünya, rüzgarlardan yahut akıntılardan çok daha süratli döner, bu da rüzgarı saptıran ve tarafını değiştiren Coriolis kuvvetlerine yol açarak, Dünya yüzeyinde yüksek ve düşük basınçlı bölgeler oluşturur.
Dünya daha süratli dönerse ne olur
Gezegenimizin dönüşü temel olarak günün uzunluğunu belirler. Daha süratli bir dönüş suratı, daha kısa bir gün manasına gelir, bu nedenle bir yıldaki gün sayısı artar.
Ekvator’daki ekstra hız, okyanuslardaki suyun orada birikmeye başlayacağı anlamına gelir. Normal hızından sadece 2 km daha hızlı olan Ekvator, merkezkaç kuvvetiyle binlerce litrelik suyu Dünya’nın ortasına gerçek çeker.
Eğer Dünya daha süratli dönerse; New York City, Venedik, Mumbai ve başkaları de dahil olmak üzere dünyanın birçok alçak bölgesi büsbütün su altında kalır.
Konveksiyon ve rüzgarlar, yüklü olarak gezegen yüzeyinin eşit olmayan ısınmasından kaynaklanır. Dünyanın dönüş suratı arttıkça, konveksiyon çemberleri daralır ve bu nedenle çok daha şiddetli fırtınalar, kasırgalar ve hortumlar meydana gelir.
Sonuç
Açıkça söylemek gerekirse, Dünya’nın dönme hızındaki bir artışın, artan depremler ve tsunamilerden gün uzunluğunun kısalmasına kadar çeşitli etkileri olabilir.
Orta Afrika’da beşerler yüksüz bir halde havada süzülebilirken, kutup buzu son derece süratli eriyerek dünyanın birçok nüfuslu bölgesini sular altında bırakabilir.
Bununla birlikte, Ay’ın her yıl Dünya’dan biraz güç kazanması ve biraz daha uzaklaşması nedeniyle, Dünya’nın dönüşü aslında Ay’ın varlığı ile yavaşlamaktadır.
Son 100 yılda Dünya’nın dönme hızındaki düşüşün yaklaşık 1,4 milisaniye olduğu tahmin ediliyor. Bu bir referans noktası olarak alınırsa, Dünya’nın gün uzunluğuna bir saniye eklemek yaklaşık 50 bin yıl alacaktır.
Dünya’nın hızının büyük ölçüde artması için, yeterince büyük bir nesne tarafından vurulması gerekir; bu da kabuğun parçalanması ve hepimizi kolayca öldürebilecek büyük depremler gibi birçok başka sonuç doğurur.
Sonuç olarak Dünya’nın dönüş suratı, üzerinde yaşayabilmemiz için gereken kuralları sağlıyor. Bu suratın değişmesi, iklimden canlılara kadar her şeyi etkileyebilir.