Fehmi Koru*
Önce mesleğimizin arşivinden dört isim: Falih Rıfkı Atay, Hüseyin Cahit Yalçın, Yusuf Ziya Ortaç ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu…
Bunlar, tarihin bir devrinde varlığı sadece 11 yıl sürmüş bir bilimler akademisi olan ‘Encümen-i Dâniş’ ismini 1950 sonrasında farklı bir gayeyle yine canlandıran kümenin üyeleri olduğu bilinen gazeteciler…
‘Encümen-i Dâniş’in gazeteci üyelerinin yalnızca bu dört isimden ibaret olduğunu sanmıyorum; sonraki devirlerde de bu 40 kişilik seçkin kümeye üye olarak katılmış öteki meslektaşlar kesinlikle vardır. Fakat kimlerin görüşleriyle katkıda bulunmak ve alınan kararları kamuoyuna kabul ettirme istikametinde uğraş göstermek için davet edildiğini bilmiyorum.
Nedense isimler kozmik oda sırrıymışcasına saklanıyor.
Tarihî Encümen-i Dâniş’te padişah tarafından atanmış 40 üyeyi bir o kadar da harici üyeyi isimleri ve cisimleriyle biliyoruz -grubun bir ortada çekilmiş fotoğrafları bile var-; ancak daha yakın tarihlerde birebir ismi taşıyan kümede yer almış ve almakta olan gazeteci-yazar kimlikli üyeler bir sır.
Çok uzun yıllar Hürriyet’te başyazarlık yapmış Oktay Ekşi?
Ülkemizin başına rahneler açmış ikinci askeri müdahale olan 12 Mart’ın (1971) çabucak öncesinde, birinci sayısının kapağından sonradan darbenin habercisi olarak yorumlanabilecek gelişmeyi ilan etmiş ‘Yankı’ mecmuasını yıllarca çıkarmış, yakın periyotların Radikal gazetesi muharriri Mehmet Ali Kışlalı?
Öyle olabilirler de, olmayabilirler de…
Grubun ülke gündemine en sert tartışma konusu olarak girdiği 2009 yılında bu iki isim yazılarıyla ‘Encümen-i Dâniş’i savunmuşlardı.
Mehmet Ali Kışlalı da, tıpkı devirde, muharriri olduğu Radikal’de kümesi öven yazılar yazmış, ‘‘Acaba üye mi?’’ sorusuna muhatap olduğunda da şu karşılığı vermişti: “Öyle bir bahtım yok; devlete en üst seviye kademede hizmet etmiş çok değerli şahsiyetleri alıyorlar; bizim orada yerimiz yok.”
Neden yerleri olmasın ki?
Büyükelçi sıfatı bulunan, 12 Eylül (1980) darbesi sonrasında dışişleri bakanlığı da yapmış olan, şu yakınlarda kaybettiğimiz İlter Türkmen Hürriyet’in müellif takımındayken Encümen-i Dâniş üyesiydi.
Radikal sayfalarında ekonomik tahlilleri yayımlanan akademisyen -profesör- Mustafa Aysan da öyle…
Hepsi bu kadar…
Üye olduğunu düşündürecek yazılara imza atmış diğer meslektaşlar da var, lakin onlar için sadece kuşku duyulabiliyor.
İsimleri nedense kapalı tutuluyor zira.
[Grubun her iki haftada bir İstanbul’da aşikâr bir adreste toplandığı biliniyor; lakin hiçbir medya kümesi bir elemanını toplantı günü o kulüpte bulunacak biçimde görevlendirmiyor… Halbuki nitekim kamuoyunun merakını gidermek için bunun yapılması kaide. Üyeler de gölgede kalmak istemezler diye düşünüyorum; kim, neden böylesine ‘etkili’ bir kümenin üyesi olduğunun bilinmesini istemesin ki?]
Türkiye Cumhuriyeti topraklarına katılmasından evvel bağımsız bir cumhuriyet olduğu periyotta Hatay Cumhurbaşkanı sıfatını taşımış Tayfur Sökmen’in oğlu siyaset adamı Murat Sökmenoğlu (1945-2014) TBMM başkanvekili olduğu sırada gazeteci Murat Yetkin’e kümeyle ilgili şu açıklamayı yapmıştı:
‘‘Rahmetli babam 1954’te mebusluğu bıraktıktan sonra 5-6 arkadaşıyla haftada bir çay sohbetleri yapmaya başladı. Dikkatinizi çekerim, ‘Milliyetçiler Derneği’ni bunlar kapattırdı’ diyorlar. Dernek 1953 başında kapatılmış, bu sohbet kümesi 1954 sonuna yanlışsız kurulmuş. Birinci başta Fevzi Çakmak, Fahrettin Altay, Rauf Orbay üzere Cumhuriyet’i kuran takım bir ortaya gelenler. Sonra Nihat Erim’den tutun, Sadi Irmak’a, Ahmet Faik Barutçu’dan Ferit Melen’e ebediyete intikal etmiş 103 üyesi olmuş. ‘Osmanlı’dan devam ediyor’ demeleri büsbütün yakıştırma. İsmi Osmanlıca Encümen-i Dâniş, yani ‘Danışmanlar Komisyonu’ diye bu yakıştırmayı yapıyorlar. Bunun Osmanlı’nın 1851’de kurduğu komite ile hiç ilgisi yok. Aslında o ismi de 1974’te kümeye katıldığında merhum Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk koydu. 1974’te bir toplantıda Korutürk döndü, ‘Sizin niçin bir isminiz yok?’ diye sordu ve bu ismi teklif etti. Öbürleri de kabul etti. 1980’de babamın vefatı sonrasında ben de kümeye alındım. O tarihten bu yana da gruptayım.’’
Kuruluş tarihi ülkemizin NATO’ya girmesinden çabucak sonraya denk geliyor, dikkatinizi çekerim.
Fahri Korutürk cumhurbaşkanlığı makamında da bulunmuştu fakat oramiral rütbesiyle kuvvet komutanlığı yapmış bir askerdi.
Zaten kümenin isimleri bilinen üyelerinin birçok askerler… Bir de siyasetçi kimliği ağır basanlar…
Hüseyin Kıvrıkoğlu, İsmail Hakkı Karadayı, Necdet Üruğ, 12 Eylül’ün başbakanı Bülent Ulusu, Atilla Ateş, Necdet Öztorun, İbrahim Şenocak, Nahit Özgür, Ahmet Çörekçi, Aytaç Yalman, Tuncer Kılınç, Şener Eruygur…
Bu isimler Encümen-i Dâniş kümesi üyesi olduğu bilinen orgeneral rütbeli eski askerler…
Ya politikler?
Eski TBMM lideri Necmettin Karaduman uzun yıllar kümeye başkanlık yaptı. Kümenin Turgut Özal seçilemesin diye karşısına cumhurbaşkanı adayı çıkardığı Fethi Çelikbaş en son ANAP milletvekiliydi. Cahit Aral da ANAP’lıydı.
Hepsi erkek…
Kadın üye olarak ismi geçmiş bir tek 28 Şubat sürecinin simge isimlerinden Prof. Işık Serter var.
‘‘Burada parti falan yok, tarafsız beşerler kümesi. Hepsi, üzerinde tartışma yapılmayacak ve kıymetli vazifeler yapmış beşerler. İşleri de gidip kahvede dedikodu yapmak değil, ülkenin kıymetli problemleri hakkında görüş teatisi. Orada yapılan şeyleri dışarıda kullanmak gelenekleri yok. Biz şunu konuştuk, şu karara vardık diye dışarıda konuşulmaz. Encümen-i Dâniş, yazılı kuralları olan çok disiplinli bir yapı değil, araştırmacı bir küme da değil. Herkes birikiminden ötürü gündeme gelen hususlar üzerindeki fikrini söylüyor…’’
Gazeteci Kışlalı kümesi bu türlü tanıtıyor…
‘Derin devlet’ denildiğinde birinci akla gelen bu küme. Üyelerinden Kıvrıkoğlu bu tanımlamaya karşı çıkmıştı; lakin kümeye başkanlık yapmış Necmettin Karaduman onunla tıpkı görüşte değil. Hatta kümenin tartışmaya açılmasından, devleti zaafa düşüreceği için, endişeleniyordu da Karaduman…
Şu kelamlar onun:
“Derin devlet gereklidir. Bütün devletlerde bu tıp yapılar vardır. Türkiye’de de vardır. Daima olmuştur, olmalıdır, olacaktır. Dilerim ki son olaylarla devletimizin bu gücü zaafa uğramasın.”
Gizli devlet mi, derin devlet mi?
Ülkemizde en önemli husus bile saman alevi üzere birkaç gün sürüyor, hatta birkaç saat… Encümen-i Dâniş de süratle tartışma gündemine girdi ve birebir süratle gündem dışı kalıverdi.
İleride daha çoook tartışılacaktır.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.