Lozan Antlaşması 2023’te bitecek mi? Lozan Antlaşması 2023’ün hangi ayında, kaçıncı ayında bitiyor sorularını sıkça görmüşüzdür. Başta toplumsal medya olmak üzere internette Lozan Antlaşması 2023’te bitecek, 2023’te Lozan Antlaşması bitince madenler çıkarılabilecek üzere doğruluğu tartışmalı bilgiler yer almaktadır. Pekala, Lozan Antlaşması müddeti ne kadar, periyodik mi? Lozan Antlaşması ne vakit bitecek? Lozan Antlaşması 2023’te bitecek mi? soruları 2023 yılına gelindiğinde merak ediliyor. Pekala, Lozan Antlaşması bitiş tarihi var mı? Lozan bitiyor mu? İşte ayrıntılar…
LOZAN ANTLAŞMASI 2023’TE BİTİYOR MU?
Lozan Antlaşması metninde Lozan Antlaşması’nın 2023 yılında yahut öbür bir tarihte bittiğine dair bir unsur bulunmamaktadır. Lozan Antlaşması metnine nazaran Lozan Antlaşması müddetli değildir. Ayrıyeten Lozan Antlaşması’nda Türkiye’nin bor ve petrol başta olmak üzere bedelli yer altı kaynaklarını çıkarmasını engelleyecek bir unsur de bulunmamaktadır.
Lozan Muahedesi’nin ek bilinmeyen hususları olduğuna dair somut bir kaynak bulunmamaktadır. Lozan Antlaşması’nın bilinmeyen ek unsurlarının olduğu bilgisi bir tezden ibarettir. Geçtiğimiz aylarda bir vatandaş tarafından Lozan Antlaşması’nın saklı hususları var mı sorusu Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Merkezi’ne (CİMER) yöneltilmişti. CİMER soruya yanıt olarak “Lozan Barış Antlaşması’nda kapalı hususlar bulunmamakta olup, maden çıkartmamıza pürüz teşkil eden rastgele bir unsur yer almamaktadır” cevabını vermişti.
Lozan Antlaşması’nın unsurlarına buraya
LOZAN ANTLAŞMASI’NDA ALINAN KARARLAR VE GÖRÜŞÜLEN KONULAR
Kapitülasyonlar: Tamamı kaldırıldı.
Türkiye-Suriye Sonu: Fransızlarla imzalanan Ankara Mutabakatı’nda çizilen hudutlar kabul edilmiştir.
Irak Sonu: Musul üzerinde antlaşma sağlanamadığı için, bu hususta Birleşik Krallık ve Türkiye Hükûmeti kendi ortalarında görüşüp anlaşacaklardı. Bu uyuşmazlık Musul Problemi’ne dönüşmüştür.
Türk-Yunan Sonu: Mudanya Ateşkes Antlaşması’nda belirlenen biçimiyle kabul edildi. Meriç Irmağı’nın batısındaki Karaağaç istasyonu ve Bosnaköy, Yunanistan’ın Batı Anadolu’da yaptığı tahribata karşılık savaş tazminatı olarak Türkiye’ye verildi.
Türkiye-İran Hududu: Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti ortasında 17 Mayıs 1639’da imzalanan Kasr-ı Sevecen Antlaşması’na nazaran belirlenmiştir.
Kıbrıs: Osmanlı Devleti Ruslara karşı İngilizleri yanına çekebilmek için 1878 yılında Kıbrıs’taki hakları gizli olmak koşuluyla süreksiz olarak Kıbrıs’ı Birleşik Krallık yönetimine vermişti. Birleşik Krallık I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine 5 Kasım 1914’te Kıbrıs’ı topraklarına kattığını resmen açıkladı. Osmanlı Devleti bu kararı tanımadı. Türkiye Lozan Antlaşması’nın 20. unsuruyla Kıbrıs’taki Birleşik Krallık egemenliğini kabul etti.
Azınlıklar: Lozan Barış Antlaşması’nda azınlık, Müslüman olmayanlar olarak belirlenmiştir. Tüm azınlıklar Türk asıllı kabul edildi ve hiçbir biçimde ayrıcalık tanınmayacağı belirtildi. Antlaşmanın 40. hususunda şu karar yer almıştır: “Müslüman olmayan azınlıklara mensup Türk uyrukları, hem hukuk bakımından hem de uygulamada, öteki Türk uyruklarıyla tıpkı süreçlerden ve tıpkı garantilerden yararlanacaklardır. Bilhassa, masraflarını kendileri ödemek üzere, her türlü hayır kurumlarıyla, dinî ve toplumsal kurumlar, her türlü okullar ve buna emsal öğretim ve eğitim kurumları kurmak, yönetmek ve denetlemek ve buralarda kendi lisanlarını serbestçe kullanmak ve dinî ayinlerini serbestçe yapma mevzularında eşit hakka sahip olacaklardır. “Batı Trakya’daki Türklerle, İstanbul’daki Rumlar dışında, Anadolu ve Doğu Trakya’daki Rumlar ile Yunanistan’daki Türkler’in mübadele edilmeleri kararlaştırıldı.
Savaş tazminatları: İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı nedeniyle istedikleri savaş tazminatlarından vazgeçtiler. Türkiye, tamirat bedeli olarak Yunanistan’dan 4 milyon altın talep etti lakin bu istek kabul edilmedi. Bunun üzerine 59. unsurla Yunanistan savaş hatası işlediğini kabul etti ve Türkiye tazminat hakkından feragat etti ve yalnızca savaş tazminatı olarak Yunanistan, Karaağaç bölgesini verdi.
Osmanlı’nın borçları: Osmanlı borçları, Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılan devletler ortasında paylaştırıldı. Türkiye’ye düşen kısmın taksitlendirme ile Fransız frangı olarak ödenmesine karar verildi. Düyun-u Genele yönetim heyetinde bulunan yenik Alman İmparatorluğu ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu devletlerinin temsilcileri yönetim şurasından çıkartılmış ve kurumun faaliyeti devam ettirilerek antlaşmayla birlikte yeni vazifeler verilmiştir. (Lozan Barış Antlaşması unsur 45,46,47…55, 56).
Adalar: Midilli, Limni, Sakız, Semadirek, Sisam ve Ahikerya adaları üzerinde Yunan hakimiyeti konusunda Osmanlı Devleti’nin imzalamış olduğu 1913 tarihli Londra Antlaşması ve 1913 tarihli Atina Antlaşması’nın adalar hakkındaki kararları ve 13 Şubat 1914 tarihinde Yunanistan’a bildirilen karar, adaların askeri gayelerle kullanılmaması koşuluyla motamot kabul edilmiştir. Anadolu kıyısına 3 milden az arada bulunan adaların ve Bozcaada, Gökçeada ile Tavşan Adaları üzerindeki Türk hakimiyeti kabul edilmiştir.
Osmanlı Devleti tarafından Uşi Antlaşması ile 1912 yılında İtalya’ya süreksiz olarak bırakılan On İki Ada üzerindeki bütün haklardan on beşinci unsurla İtalya lehine feragat edilmiştir.
Boğazlar: Boğazlar, görüşmeler boyunca üzerinde en çok tartışılan bahistir. Sonunda süreksiz bir tahlil getirilmiştir. Buna nazaran askeri olmayan gemi ve uçaklar barış vaktinde boğazlardan geçebilecekti. Boğazların her iki yakası askersizleştirilip, geçişi sağlamak emeliyle lideri Türk olan milletlerarası bir konsey oluşturuldu ve bu düzenlemelerin Milletler Cemiyeti’nin garantisi altında sürdürülmesine karar verildi. Böylelikle Boğazlar bölgesine Türk askerlerinin girişi yasaklandı. Bu karar, 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Mukavelesi ile değiştirilmiştir.
Yabancı okullar: Eğitimlerine Türkiye’nin koyacağı kanunlar doğrultusunda devam etmesi kararlaştırıldı.
Patrikhaneler: Dünya Ortodokslarının dini başkanı durumundaki patrikhanenin Osmanlı Devleti vaktindeki bütün ayrıcalıklarının kaldırılarak yalnızca dinî işleri yerine getirmek koşuluyla ve bu konuda verilen kelamlara güvenilerek İstanbul’da kalmasına müsaade verildi. Lakin antlaşma metnine patrikhanenin statüsü konusunda tek bir karar konulmadı.