Türk lirasındaki sert değer değişimleri, ithalat ve ihracat gibi sektörlerde siparişleri zora sokarken oynaklığın durdurulamaması liranın Bitcoin, Ethereum gibi sert oynaklık gösteren kripto paralarla karşılaştırılmasına neden oluyor.
Merkez Bankası’nın terimler sözlüğünde “Bir kıymetin fiyatındaki değişkenliğin ifadesi” olarak tanımlanan oynaklık (volatilite) aynı zamanda bir belirsizlik ölçüsü olarak da kabul ediliyor. Yüksek oynaklık artan bir belirsizliğin göstergesi olarak görülüyor.
Türk lirasında son 1 aydaki değer aralığı 8 liranın üstünde. Para birimi bu ay içerisinde yaklaşık 10 TL ile 18,4 TL arasındaki değerlerde seyretti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirim döngüsüne girdiği Eylül ayından bu yana sert değer kaybeden Türk lirası, son olarak önceki haftanın başında tarihi zirvesini görmüş, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kur korumalı TL mevduatı programını açıklamasının ardından sert düşmüş ve 10’nin hemen üstüne kadar gerilemişti.
Dolar/TL tarihi zirvesinden gerilese de gün içi işlem aralıkları hâlâ çok yüksek seyretmeye devam ediyor.
Ancak düşüşe rağmen dolar/TL kurundaki sert hareketler sürüyor. Kimi uzmanlar bunu işlem hacminin darlığına bağlıyor. Ancak liradaki hareket olağan bir para birimi için hâlâ çok yüksek.
Aralık ayında Türk lirasındaki oynaklık rekor kırarak Ruble, Arjantin Pesosu, Güney Afrika Randı gibi para birimlerini geride bırakırken Bitcoin’le kıyaslandı.
TL, Meksika Pesosu, Brezilya reali, Rus Rublesi ve Günay Afrika randının son 19 yıldaki oynaklık seviyesi
BITCOIN’I GEÇTİ
Hesaplanan verilere göre, aralık ayında Türk lirasındaki oynaklık, Bitcoin’i geride bıraktı. T3 oynaklık endeksi verilerine göre, Bitcoin’in oynaklığı ile Türk lirasının dolar karşısındaki sert dalgalanmaları kıyaslandığında Türk lirasındaki oynaklık seviyesinin daha fazla olduğu görüldü.
Dolar/TL’deki oynaklık seviyesi ve Bitcoin oynaklık endeksinin karşılaştırması. Kaynak: Bloomberg
Ayrıca Türk lirası, 2021 yılının Aralık ayında en oynak günlerini yaşadı. 20 Aralık günü liradaki en oynak gün olarak kayıtlara geçti.
Türk lirasının Euro karşısında en oynak günleri
Konu ile ilgili sozcu.com.tr’ye değerlendirmelerde bulunan Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, Merkez Bankası’nın bir taraftan para birimini desteklemek için adımlar attığını ve dolar talebinin ilgili bandın içinde yenilenen bir görüntü çizdiğini belirtti.
OYNAKLIK NE ZAMAN DURACAK?
Erkan, “Bu kapsamda 20 Aralık dolar düşüşünden beri ana hatlarıyla hareketin gerçekleştiği 10-12 bandının üst tarafını daha çok zorlanma eğilimindedir” dedi.
Lira mevduatlarının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kur korumalı yeni ürünü tanıtmasından sonra yeniden yatırım alternatifi olarak oyuna girdiğini hatırlatan Erkan, “Kur korumalı üründe yüzde 17’ye faiz limiti konmuş durumda (Politika faizi + 3). Piyasa bazlı borçlanma maliyetleri ile aradaki fark da kabaca 6-7 puan oluyor (Gösterge tahvil faizi yüzde 23,3). Enflasyon da yıl sonu itibariyle en az yüzde 26-27 seviyelerinde, gelecek yılın ilk birkaç ayında da yüzde 30-35 bandı üzerinde olacak görünüyor” dedi.
Liradaki hareketlilik için Erkan, döviz tevdiat hesabından veya altından dönüşte enflasyondan korunma güdüsü de önemli olduğundan, önümüzdeki 3-4 aylık süreçteki çevrim oranının kritik olduğunu aktardı.
Merkez Bankası’nın 2022’de enflasyon hedeflemesine devam edileceğini ve yüzde 5’lik orta vadeli enflasyon hedefinin korunacağını belirttiğini hatırlatan Erkan, “Karar alıcılar da, fiyat oynaklığının geçici faktörlerin normalize olması, yeni mevduat ürününe olan ilgi ve ekonomik dönüşüm döneminde modelin ilk sonuçlarına ilişkin olarak fiyat istikrarının sağlanması beklentisi içindedirler” dedi.
İLK ÇEYREK GÖRECE SAKİN GEÇEBİLİR
Erkan, yılın ilk çeyreğinin kur açısından görece sakin geçebileceğini, burada iç faktörlerin yanında Fed’in parasal politikaları da öne çıkacağını belirterek şöyle konuştu:
“Yeni ekonomik modelde TL faizlerinin alabildiğine düşük tutulması, borçlanma maliyetlerindeki azalmanın firmaları yatırıma yöneltmesi ve ihracat/istihdam dinamikleri ile cari fazla vererek aktivitesini ve döviz girişini hızlandıran bir ekonomik transformasyon ortaya konuluyor. Bu durumda bizim Merkez Bankası’nın faiz oranları konusundaki öngörümüz, birkaç aylık sürede ya şimdiki seviyesinde, ya da daha düşük seviyelerde olacağı yönündedir. Yeni mevduat sisteminde yatırımcıların büyük çoğunluğunun 3 aylık mevduat tercihini kullanması bekleniyor”
KRİPTO TİCARETİ YAYGINLAŞIYOR
Türk lirasındaki oynaklık, özellikle Tether gibi dolara sabitlenmiş kripto para birimlerine ilgiyi artırdı. Aynı şekilde Bitcoin’in bu yıl keskin bir şekilde değerlenmesi, Türk yatırımcının ilgisinin TL’deki oynaklık nedeniyle kriptoya kaymasına sebep oldu. Türk yatırımcı geleneksel yatırım aracı olarak altın ve doları tercih etse de Bitcoin’deki kazançlar ve Tether gibi sabit coinler nedeniyle Türkiye’den bu para birimlerine yönelik ilgi oldukça artmış durumda.
Reuters’ın aktardığı verilere göre, Bitcoin ve Tether’in 2019’dan bu yana popülerliği artıyor. Kripto piyasası analiz firmaları Chainalysis ve Kaiko’nun verilerine göre kripto işlemlerinde günlük bir milyon günlük eşik ilk olarak merkez bankası başkanının Mart ayında aniden değiştirilmesinin ardından aşılmıştı.
Sonbahar aylarında ise bu sayı günlük 500 bin değerinin altına düştü. Ancak liranın 2021’deki ilk büyük düşüşünü tetiklediği yılın başlarında aşıldı. Türk lirasındaki son sert değer kayıpları sonrasında ise günlük işlem sayısı yine 1 milyon eşiğini aştı.